Marcin Błaszczyk Biologia I genetyka

Cytoszkielet, czyli szkielet komórki, tworzą elementy białkowe, 
nadające komórkom sztywność i odporność, utrzymujące kształt, a także 
umożliwiające ruch – zarówno cyrkulację cytoplazmy i przemieszczanie 
organelli, jak i całej komórki. W skład cytoszkieletu wchodzą mikrotubule 
(rurki o średnicy ok. 25 nm, zbudowane z tubuliny, czyli białkowych 
dimerów), mikrofilamenty (włókna o średnicy 6 nm zbudowane z aktyny 
globularnej) oraz filamenty pośrednie (średnica ok. 10 nm, zbudowane 
z różnych białek w zależności od tkanki, np. z cytokeratyn, lamin, 
desminy, wimentyny). Elementy szkieletu komórkowego nie są stałe. 

---

26 
Podlegają ciągłej przebudowie, często bardzo szybkiej. Jest to możliwe 
dzięki ich polimerowej budowie: białkowe podjednostki mogą być szybko 
dobudowywane lub odcinane w różnych fragmentach cytoszkieletu. 
Przestrzeń pomiędzy organellami wypełniona jest cytoplazmą. Jest to 
wodny roztwór wszystkich wymienionych dotąd substancji organicznych 
oraz wielu nieorganicznych. Zapewnia ona środowisko do zachodzenia 
reakcji chemicznych oraz transport substancji. Transport ten wspomagany 
jest aktywnie przez elementy cytoszkieletu.
Na powierzchni komórek mogą występować różnego rodzaju 
struktury powierzchniowe, o różnych funkcjach: 
Glikokaliks – zbudowany jest z glikoprotein i glikolipidów. Nadaje on 
komórkom własności antygenowe, odgrywa rolę w absorpcji różnych 
substancji na powierzchni komórki, w agregacji. Czasem może pełnić 
funkcje ochronne, np. w przypadku oocytów, komórek pęcherzyków 
płucnych. 
Mikrokosmki (microvilli) – zbudowane są z uwypukleń błony 
komórkowej zawierających cytoplazmę i pęczki filamentów aktynowych, 
stabilizujących tę strukturę. Mają do 2 μm długości, może ich być do 
3000 na powierzchni jednej komórki, np. w nabłonku jelit. Funkcją ich 
jest zwiększanie powierzchni czynnej błony plazmatycznej (wchłaniania 
czy wydzielania różnych substancji).