Ma’ruza 1 kirish kirish. E

sinov savollari:
1. Energetika auditining kanday metodlari mavjud?

2. Sanoat korxonalari raxbariyati uchun kanday uslubiy šo‘llanmalar bor?

3.Energetika tangligining oldini olishning kanday usullarini bilasiz?

2-ma’ruza
HISOBGA OLISH VA NAZORAT QILISH TIZIMLARINING QURILISH PRINSIPI NAZARIYASI. HISOBGA OLISHNING YANGI TIZIMLARI
Reja:

1. 
   Ma’lumotni yozish usullari
   
2. 
   Energetik taftish asboblari
   
3. 
   Energiya iste’molining samaradorligini baholash va uning istiqbolini belgilash
   

Energetika nazorati ko‘p bosqichdan iborat. Ular oddiy yoki mufassal tekshirishlar natijalarini o‘z ichiga olib, namunaviy tekshirish va reja bo‘yicha tekshirishlarning natijalari bilan tasdiqlanadi. Nazorat uchun ajratilgan vaqt korxonaning turi va hajmiga boђliq bo‘ladi.

Energiyani avvaldan taftish qilish. Avvaldan taftish qilish yoki tekshirish energiya taftishida muhim bosqich bo‘lib, boshlanђich ma’lumotlarni yiђishni ta’minlash uchun xizmat qiladi. (Davlat energiya nazorati). Nazorat paytida murakkab bo‘lmagan asboblar yordamida nisbatan qisqa muddat ichida olingan ma’lumotlardan foydalaniladi. Boshlanђich nazorat kichik va o‘rta biznes korxonalari uchun bir yoki ikki kunda o‘tkazilsa, katta korxonalar uchun esa bir haftadan ko‘p vaqt talab etadi.

Energiyani sinchkovlik bilan energetik nazorat qilishdagi muhim ma’lumotlar talabni va energiya iste’mol sohasini belgilangan holda texnik xizmat ko‘rsatish, ekspluatatsiya qilish bo‘yicha tavsiyalar majmuasini yaratib, ularni bajarish esa energiya tejamkorligiga olib keladi.

Energiyani nazorat qilish. Sinchkovlik bilan energiyani nazorat qilish - bu asbob-uskunalar, o‘lchov asboblari yordamida ko‘p energiya iste’mol qiluvchi ishlab chiqarish jarayonlarini va jihozlarini tekshirishdir.

Energiya nazoratchilarida portativ k¢chirib ¢quvchi asbob- uskunalar, ¢lchov asboblari b¢lishi kerak. Ular yordamida kerakli ma’lumotlarga ega b¢lib, energiya iste’molining hajmini aniqlab, energiya tejalishini tadqiq qilish imkoniyati hosil b¢ladi.

Energetik tekshirishlar ¢tkazish uchun quyidagi sakkizta bosqich bajarilishi kerak.

1. Vaqtdan unumli foydalanib korxonaning muhim hududlarini belgilab, loyiha-reja tuzish.

2. Standart hujjatlardan foydalanib ishlab chiqarishdagi energiya iste’moli haqidagi asosiy ma’lumotlar yiђiladi.

3. Zavod miqyosidagi sinovlarni o’tkazish va energiya iste’moli haqida uni foydali ekanligi haqida ma’lumotlar olish yo’llarini qidirib topish.

4. Butun jarayon va asosiy jihozlar uchun hamda butun zavod uchun energetik muvozanat va uning samaradorligini hisoblab topish.

5. Energiya tejamkorligiga olib keluvchi va foydaliligini oshiruvchi texnik xizmat ko’rsatish va boshqarish amaliyotini o’rnatish.

6. Yirik investitsiyalar, jihozlarni almashtirishni talab qilmaydigan energiya tejash imkoniyatlarini aniqlash.

7. Korxonada energiya tejash bo’yicha, iqtisodiy va isrofini kamaytirish bo’yicha javob beradigan aniq rejani ishlab chiqish.

8. Energiya nazorati bo’yicha xulosalar, iqtisod qilish hamda energiya tejamkorligi bo’yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan hisobotni tayyorlash.

Energetik taftish asboblari. Hozirgi paytda turli xil o’lchov asboblari ishlatiladi, ularni 4 guruhga bo’lish mumkin:

1. Ko’rsatuvchi

2. YOzib oluvchi

3. Integrallovchi yoki yiђuvchi

4. Nazorat qiluvchi

Ko’rsatuvchi o’lchov asboblari:

Ko’pchilik hollarda barcha talablarni ko’rsatuvchi o’lchov asboblarining ko’rsatishlari qoniqtiradi. Ko’pchilik xollarda xotiraga ma’lumotni joylashtirish va uni yozib olish kerak bo’ladi.

Ma’lumotni yozish usullari:

a) qo’lda,

b) avtomatik ravishda

YOzib oluvchi yoki qayd qiluvchi o’lchov asboblari. Bunday asboblar tok, kuchlanish, harorat va hokazolar ta’sirida siljuvchi siyoh, grafik yozuvni tasvirlovchi chiziqlar chizadi.

Integrallovchi o’lchov asboblari. Ko’rsatuvchi va qayd qiluvchi o’lchov asboblari ulash talablarini qoniqtirsa, ko’pchilik hollarda butun davr bo’yicha ma’lumotlar olish lozim bo’ladi. SHu maqsadda integrallovchi o’lchov asboblaridan foydalaniladi. Asosan bunday asboblar mexanik

yoki elektrik bo’ladi.

Nazorat qiluvchi o’lchov asboblari. Avtomatik nazorat qiluvchi va boshqaruvchi ma’lum sinfdagi o’lchov asboblari