Ma`ruza №5 cho‘zish. Tekis va chopqich bolg‘ALARDA cho‘zish cho‘zishdagi yordamchi jarayonlar. Bo‘lim jarayonlari. Rejasi

MA`RUZA №5
CHO‘ZISH. TEKIS VA CHOPQICH BOLG‘ALARDA CHO‘ZISH. CHO‘ZISHDAGI YORDAMCHI JARAYONLAR. BO‘LIM JARAYONLARI.
REJASI:
1. Metallarni cho’zish.
2. Yassi balkalarda cho’zishda shakl o’zgarishi.
3. Kesishgan balkalarda cho’zish.
4. CHo’zishning asosiy qoidalari.

CHo’zish deb bolg’alashning shunday shakl o’zgartirish jarayoniga aytiladiki, bunda bunda bir vaqtning o’zida zagatovkaning ko’ndalang kesimi torayadi va uzunligi ortadi. CHo’zish jarayonida metall tolalari zagatovkaning buttun kesimi bo’ylab ma’lum darajada bir tekis cho’ziladi.,

3.15 rasm.Yassi balkalarda cho’zish sxemasi.
Yassi balkalarda cho’zishda shakl o’zgarishi. Zagatovkani har bir qisishda uning balandligi kattalikda o’zgarib boradi. Balandlik bo’yicha deformatsiyalanish darajasi nisbiy torayish deb aytiladi.
Zagatovkani kengligi bo’yicha deformatsiyalanish darajasi nisbiy ta’luqli kengayish deyiladi.
Uzunlik bo’yicha deformatsiyalanish darajasini nisbiy uzayish deb ataladi.
Zagatovkani butin qismi uzunligi yoki plastik deformatsiyalanish zonasidagi oraliqni olish mumkin.

Boykadagi boshlang’ich nuqta 2 tebranish xisobiga boykadan 2¹ nuqtaga o’tadi. Zagatovkaning boykadan bunday o’tshi xar vaqt takrorlanib turishi hisobiga zagatovka kenligi doimiy o’zgarib boradi.

Yassi boyka yonidagi 1 nuqta 1¹ nuqta bilan kesishadi. Zagatovkanin boykada xar bir qisishida uning uzunligi quyidagi ifoda orqali o’zgaradi.
Deformatsiyalanayotga metall hajmi doimiy bo’ladi. Δ N oddatda beriladi, ΔV va ΔL ko’rsatkichlar deformatsiya sharoitidan bog’liq hisoblanadi. SHunda metallning bir qismi kesimi uzayadi. Natijada zagatovkani balandligi uzunligi bo’ylab bir xolatda bo’ladi. Umumiy uzunligini o’zgarishi har bir qisishdagi uzunlikni o’zgarishiga teng bo’ladi.
Zagatovkani o’qi bo’ylab 90⁰ ga aylantirishda o’tishlar bajariladi, zagatovka uzunligi yana uzayadi. Zagatovka kengligini qallinligiga nisbati o’tishlar koefitsienti deb ataladi.

Zagatovkani uzunligi ko’ndalang kesimi yuzasi birinchi ezishdan so’ng oxirgi o’lchamlari o’zgaradi.

Har bir qisishda bolg’alashdan so’ng cho’zish ko’ndalang kesimi yuzasi o’zgaradi

Bolg’alab cho’zishni talab etilgan o’lchamdagi olishni bilish uchun pakovkani o’tishlardagi cho’zilishini bilish kerak. Har bir o’tishda zagatovkani ko’ndalang kesimini kichrayishi hisobiga uzunligi ortishini bilishda har bir o’tishlardagi zagatovka o’lchamlarini bilish lozim.

O’tishlardagi bolg’alab enini qisqartirish zagatovkani geometrik o’lchamlariga bog’liq. Zagatovkaning ko’ndalang kesimi o’lchamlari qisishdagi balandlik ishqalanish sharoitida zagatovkani geometrik o’lchamlariga bog’liq.
Bolg’alash bilan cho’zishni ezishda kengayish koefitsientidan foydalaniladi. Misol sifatida kvadrat ko’rinishidagi metall tug’ri to’rtburchakka aylanadi.
Bog’lanishdan tashqari ishqalanish kuchi kengayish va uzayishdagi metall uchastkalarida hosil bo’ladigan deformatsiyalanish va ko’ndalang kesim o’lchamlari orasida munosabat mavjud. Ushbu munosabat zagatovka shaklini o’zgartirishga, o’tishlardan keyin xosil bo’ladigan to’lqinsimonlikni kengaytiradi.



3.19 rasm.Qisishni shakllantirish sxemasi.

Misol. To’g’ri burchakli kesimdan bir marta o’tishda kvadrat shaklga cho’zish.

Misol.To’g’ri burchakli kesimdagi shaklni bir marta o’tishda kvadrat kurinishga cho’zish.
Tugri burchakli kesimdan kvadrat kesim olish uchun bir necha shartlarni kurib chiqamiz. Foydalanilayotgan kesim, to’g’ri burchaklik yuzasi olinayotgan kvadrat kesimi yuzasidan kata bo’lishi kerak. To’g’ri burchaklikni kengaytirish tomoni kvadrat tomonidan kichik bo’lishi kerak. Egilishni oldini olish uchun φ-koefitsient 2 ga tengbщlishi kerak.Bundan tashkari sifatli pakovka olish uchun nisbiy ezish ε_h≥0.5 va nisbiy surish ψ≥0. shart bщlishi kerak.
Bizga ma’lumki,tugri burchakli va kvadrat kesimni bol-alashdagi yuzasi berilgan.
Ta’idlash kerakki, yoki ushbu xolat uchun
ifodadan topamiz.
kelib chiыadi.
Boshыa tomondan bol-alangan maxsulot nisbiy ezish va ƒkoefitsient orыali 12 ifodadan topiladi.
Ushbu tenglikni chish xisobiga ыuyidagi tenglikga ega bщlamiz.

Kvadratning tomonlarini V_n = H_n= 100mm va t ugri burchak tomonlari V_n = 150 mm va H_n=75 mm bilgan xolda ыuyidagi natijalarni olamiz.



3.1 jadvalga asosan φ=2da koefitsientlar ƒ=0.41, ψ=1.6 tanlaymiz
Surishning absalyut miыdori ыuyidagiga teng.