Ma’ruza №6. Mavzu: Sinovlar natijalariga ko’ra puxtalik ko’rsatkichlarini aniqlash. Reja

6.5. Tajribaviy va seriyaviy namunalarni sinash 
Ishonchlilikka sinashlarni olib borayotganda ularning hajmini tajribaviy va 
seriyaviy ishlab chiqarish о„rtasida shunday taqsimlash kerakki, uning natijasida 
kerakli ma‟lumot olinsin va buyumning konstruksiyasiga tegishli о„zgartirishlar 
tezroq kiritilsin. Lekin tajribaviy ishlab chiqarishda kо„p masalalarni xal qilib 
bо„lmaydi, faqat seriya namunalarigina kerakli natijalarni berishi mumkin. Undan 

---

tashqari seriya namunalarini ishonchlilikka sinashda quyidagilar hisobga olinishi 
kerak: 
a) maketni meyoriga yetkazish natijasida mashinaga kerakli konstruksion 
о„zgartirishlar kiritilganligini tajribaviy tekshirish; 
b) haqiqiy ekspluatatsiya sharoitlarida buyumlarning ish tartibotlari va 
boshqa tadqiqotlarni kengaytirish; 
v) 
birinchi 
seriyaviy 
namunalarning 
ekspluatatsiyasi 
jarayonida 
buyumlarning buzilish sabablarini aniqlash. 
Tajribaviy namunalarni sinashda sanoqli (xatto bitta buyum bо„lishi ham 
mumkin) buyumlar qо„yiladi, chunki bu buyumlar kam miqdorlarda yaratiladi. 
Lekin bu sinashlar yetarli emas, chunki oz miqdordagi buyumlardan olingan va 
yetarli bо„lmagan ma‟lumotga suyangan ishonchlilik kо„rsatkichlari buyumlar 
ishidagi haqiqiy holatni aks ettiraolmaydi. 
6.6. Ishonchlilikka sinash usullari 
Texnologik 
mashina 
va 
jixozlarining 
ishonchlilik 
xususiyatlari 
kо„rsatkichlarini ekspluatatsiya jarayonida aniqlash uchun ularning ma‟lum 
miqdorlarini olib sinov (nazorat) о„tkaziladi. О„tkazilish muddati bо„yicha 
ishonchlilikka sinashning ikki usuli mavjud: 
- tugatilgan sinovlar; 
- tezlashtirilgan (kesma) sinovlar. 
Tugatilgan sinovlarda ishonchlilik parametrlarini baholash sinovga qо„yilgan 
barcha buyumlarning buzilishidan keyin о„tkaziladi. 
Tezlashtirilgan (kesma) sinovlarda ishonchlilik parametrlarini baholash 
hamma buyumlar buzilishini kutmasdan о„tkaziladi, chunki sinovlar ekspluatatsiya 
jarayonida о„tkazilganligi sababli ularning davomiyligi bir necha yilga chо„zilib 
ketishi mumkin. Tezlashtirilgan sinovlar bо„yicha shuni ta‟kidlash lozimki, agarda 
buyumlarning resursi kichik bо„lsa, u holda ishonchlilik parametrlarini baxolashni 
tugallangan sinovlar kabi о„tkazish kerak, chunki sinov davrida ushbu 
buyumlarning hammasi ishdan chiqadi. Tezlashtirilgan sinovlar natijalariga ishlov 
berishning maxsus usullari mavjud 

8

.