Ma’ruza №9 Mavzu: Modullar kutubxonasini yaratish Reja

Birinchisi.
Xususiy (shaxsiy) programmalar kutubxonasini yaratish va
ularni boshqa programmalar tarkibida ishlatish.
Ikkinchisi.
Modullardan tashkil topadigan programmalar hajmi juda
katta bo’lishi mumkin.
Modulli texnalogiya asosida zamonaviy programmalash tizimlarining
standart modullari
kutubxonasi yaratilgan. Masalan, TPas, Borland
Pascal tizimlar muhitida standart modullar Turbo.tpl (Turbo Pascal
Library) kutubxonasida saqlanadi. Standart modullardan: System, Crt,
Strings, Graph, Overlay juda ko`p ishlatiladi.

---

Shunga o’xshash programmalash tizimlarining ya’na bir qulayligi
ob’ekt modullarini va yuklanadigan fayllarni hosil qilish hisoblanadi [5].
Ob’ekt modullar va yuklanadigan fayllar.
Boshlang’ich programma matnini translyatsiya qilib
ob’ekt
modullarni
hosil qilamiz. Ob’ekt modul .obj kengaymali faylda
saqlanadi, ya’ni
p.pas

translyator

p.obj
Keyingi qadamda bitta yoki bir nechta ob’ekt modullardan
bajariladigan (yuklanadigan) .exe yoki .com fayllarni hosil qilamiz. Bu
ish maxsus Link programmasi yordamida bajariladi, ya’ni
P.obj

Link

P.exe yoki
P.obj

Link

P.com
Link yordamida bir nechta ob’ekt modullarni birlashtirib yagona
programmani hosil qilish ham mumkin. Masalan,
Link P1+P2+P2, P.exe.
Programmalash tizimlarining kutubxonalari elementlari, ya’ni
programmalar (modullar) ustida amallar bajarish uchun maxsus
utilitalar
(yordamchi programmalar) ham ishlatiladi. Masalan, BP muhitida
tpumover.exe utilitasi qo’llaniladi. U bilan ishlash sxemasini quyidagicha
berish mumkin.
Tpumover  
bu yerda .tpu kengaymali faylni yoki .tpl kengaymali faylni
bildiradi.  esa aniq amalni anglatadi, ya’ni
+unit_nomi – blokni kutubxonaga qo’shish.

---

-unit_nomi – blokni kutubxonadan o’chirish.
*unit_nomi – blokni kutubxonadan o’chirmasdan ajratib olish.
Shunday qilib, biz bu bo’limda programma ta’limotini yaratishda
qo’llaniladigan modullar va kutubxonalarni bir nechta klassik usullarini
ko’rib chiqdik. Bu metodlar quyidagi qulayliklarni beradi:

Programmalar tahlil qilish va o’zgartirishga qulay bo’ladi;

Har bir dasturlovchi o’zining moduli (modullari) ustida ishlaydi va
masala bir nechta mustaqil ishlar to’plamiga taqsimlanadi;

Modullarga murojaat qilish, ularni yig’ish va turli to’plamlarini
yaratish masalasi osonlashadi;

Modullarni alohida komplyatsiya qilinishi ularni turli tillar va
tizimlar muhitida yaratishga imkon beradi.