маъруза соат

Urbanizatsiya (lotincha) – aholi va sanoatning yirik shaharlarda 
to’planish jarayoni, shaharlashuv. Ijtimoiy tarixiy jarayon sifatida 
sivilizatsiyaning shahar madaniyati markazlarining vujudga kelishi. 
Freska (ital. fresko – yangi, qurimagan) - bo’yoqni suvga yoki ohak 
qo’shilgan suvga qorib yangi, qurimagan suvoq ustiga ishlanadigan 

---

154 
rassomlik san’ati asari. Qadimdan devoriy rasmlarning asosiy texnikasi 
bo’lib kelmoqda. Suvoq, odatda, o’chgan ohakka ikki hissa kum 
qo’shib tayyorlanadi, suvoq qurigandan keyin uning yorilib ketmasligi 
ta’minlanadi. Ohak bilan qo’shilganda aynimaydigan, shuningdek vaqt 
o’tishi bilan nur ta’sirida buzilmaydigan bo’yoqlardan foydalaniladi. 
Freska uchun suvoq va bo’yoq tayyorlashning turli usullari mavjud. 
Freska rassomdan katta mahorat, tezkorlik talab qiladi, tasvir qisqa vaqt 
ichida suvoq qurimay turib tayyorlanishi kerak.
Sivilizatsiya (lot. cuvilis) -fuqarolikka, davlatga taalluqli), tamaddun— 
1) keng ma’noda — ongli mavjudotlar mavjudligining har qanday 
shakli; 2) madaniyat so’zining sinonimi. Bu termin ko’pincha moddiy 
madaniyat ma’nosida ham qo’llaniladi; 3) madaniyatning zamon va 
makonda chegaralangan tarixiy tipi (Misr Ts.si, Mesopotamiya Ts.si va 
b.); 4) yovvoyilik va vahshiylikdan keyingi ijtimoiy taraqqiyot 
bosqichi. «Ts.» tushunchasi 18-a.da «madaniyat» tushunchasi b-n uzviy 
bog’liq ravihda paydo bo’lgan. Frantsuz faylasuf ma’rifatparvarlari akl 
va adolatga asoslangan jamiyatni Ts.lashgan jamiyat deb bilganlar. 
Ko’pchilik faylasuflar «Ts.» deganda jamiyatning moddiy-texnika 
yutuqlarini, «madaniyat» deganda esa fakat uning ma’naviy 
qadriyatlarini tushunishgan. Ulardan ayrimlari bu tushunchalarni bir-
biriga qarama-qarshi qo’yganlar. Chunonchi, O. Shpengler fikricha, 
«Sivilizatsiya» har qanday madaniyat taraqqiyotining muayyan tugal 
bosqichini bildiradi. Sivilizatsiyani bunday davr tanazzuli sifatida 
tushunish madaniyatning bir butunligi va tabiiyligiga ziddir.