Antropogenoz(yunon) - odamning paydo bo’lish jarayoni.
Domestikatsiya ( ing. domesticated) – hayvonlarni inson tomonidan
qo’lga o’rgatish va ularni ko’paytirish.
Joytun madaniyati — O’rta Osiyoning neolit davriga oid eng qadimgi
o’troq dehqonchilik madaniyati markazlaridan biri (mil. av. 6—5-ming
yillik). Ashxoboddan 30 km shimolda joylashgan qadimgi o’troq
dehqonlar qishlog’i xarobasi nomidan olingan. 1952 yildan Janubiy
Turkmaniston arxeologiya kompleks ekspeditsiyasiqazish ishlari olib
borgan. 10 dan ortiq yodgorliklar (Chag’illitepa, Pessejiktepa,
Chopontepa, Nayzatepa, Joytun va b.) ni tekshirgan. Bu urug’doshlik
manzilgohlarining har biri 0,5—2 ga maydonni egallagan. Somonli
guvaladan qurilgan bir xonali uylar (25—45 m
2
) sahni oq ganchli loy
bilan suvalgan, ayrimlari qizil va qora rangga bo’yalgan. Har bir
xonada o’choq, g’alla o’rasi, supa bo’lgan. Ayrim xonalar o’rtasida
katta otashkada bo’lib, umumiy sajdagoh vazifasini o’tagan.
Manzilgohlarda ombor, sopol idishlar pishiriladigan maydonchalar
bo’lgan. 3 madaniy qatlamdan iborat Joytun manzilgohi to’la
o’rganilgan. Uning maydoni 0,5 ga, yuqori qatlami 35— 40 xonadan,
o’rta qatlami 29 xonadan iborat. Manzilgohlardan bolalar suyagi
topilgan, kattalar tashqariga ko’milgan. Aholi, asosan, dehqonchilik,
chorvachilik, ovchilik bilan shug’ullangan. Aholi chaqmoqtoshdan
qirg’ich, o’roq, randa, pichoq; suyakdan igna, bigiz; tosh o’g’ir va b.
buyumlar yasagan. Sopol idishlar somonli loydan ishlanib,
ba’zilarining sirti qizil angob bilan bo’yalgan.
Jarmo- Iroqning Kirkuk shahridan sharqda joylashgan Zagros
tog’laridagi manzilgoh. 1948-1954 yillarda R.Breydvudning
152
qazishmalari 16 qatlamni aniqlagan. Dehqonchilik mavjud bo’lgan. 11-
5-6 ming yil avval.