Matematik tasavvurlarni shakllantirish Bolada qog’oz varag’ida mo’ljal olish malakalarini shakllantirish

178 To'plam va uni qismlarga ajratish qaysi guruhlarda o’rgatiladi?

Ta’rif: to‘plam quyidagi 2 shartni qanoatlantirsa u sinflarga ajratilgan deyiladi.

1) qism to‘plamlar jufti-jufti bilan o‘zaro kesishmasa, ya’ni , bu yerda va ;

2) qismto‘plamlarningbirlashmasi to‘plambilanmostushsaya’ni

To‘plamlarnisinflargaajratishmasalasiklassifikatsiyadeyiladi. Klassifikatsiya – businfichidaob’ektlarningo‘xshashligivaularningboshqasinflardagiob’ektlardanfarqqilishiasosidasinflarbo‘yichaob’ektlarniajratishamalidir.

11-chizma

To`plamlarnisinflargaajratish

1-misol.Р={1; 2; 3; 4; 5; 6; 7; 8; 9} to‘plamni qanday sinflarga ajratganin tushintiring:

а) А = {1, 3, 5}, В = (2, 4, 6, 8},С = {7, 9);

b) А = {5}, В = {3, 4, 8, 9}, С={1, 6); .

v) А = (I, 3, 5}, В = {2, 4, 6, 8}, С = (5, 7, 9);

g) А = (1, 3}, В = {4, 6, 8),С = {5, 6, 9}.

2-misol.А= {3, 4, 5, 6, 7, 8, 9; }, В — to‘plamuning qism to‘plami bo‘lib, 3 – ga karali sonlar to‘plami;

С — to‘plam uning qism to‘plami bo‘lib, 3 – ga bo‘lganda 1 qoldiq qoladigan sonlar to‘plami; D—to‘plamuning qism to‘plami bo‘lib, 3 – ga bo‘lganda 2 qoldiq qoladigan sonlar to‘plami; A to‘plamni o‘zarokesishmaydiganВ, Сva D sniflarga ajratish mumkin mi?

3-misol.Sinflarga ajratishning barcha xossalari bajarilgan mi?

a) Burchaklar to‘plamini to‘g‘ri burchak, o‘tkir burchak, o‘tmas burchak dep sniflarga ajratish mumkin mi?

b) O‘zbek tilidagi tovushlar to‘plami — unli va undosh;

v) maktab o‘quvchilarini — intizomli, a’lochi o‘quvchilarga,

g) koordinata to‘g‘ri chizig‘ida sonlarni ikki to‘plamga ajratsak ]— ∞;2[ va ]2 +∞[;

4-misol.Xaqiqiy sonlar to‘plamin ikki sinfga ajratdik deyish to‘g‘rimi?

Xaqiqiy sonlar to‘plamin 3 sinfga ajrattish mumkin mi? 4 sinfga ajratish mumkin mi?

Javobingizni chizmalarda ko‘rsating.

5-misol Qaysixolatlardasinflargaajratishto‘g‘ribajarilgan:

a) uchburchaklarto‘g‘riburchakli, o‘tmasburchakli, tengyonlibo‘ladi;

b) burchaklarto‘g‘ri, o‘tkirvayoyiqburchaketibsinflargaajratiladi;

v) butunsonlarto‘plaminaturalsonlar, 0sonivamanfiysonlar;

g) o‘zbektilidazamonlaro‘tganzamon, kelasizamon, hozirgizamonbo‘libbo‘linadi;

6 -misol. T- uchburchaklar to‘plamidan ikki qism to‘plamni ajratib: