Matematika-informatika fakulteti

C# dasturlash tilining umumiy imkoniyatlari va matnlarga servis xizmat ko'rsatishning nazariy jihatlari.

1.1 C# dasturlash tili va uni yaratilish bosqichlari

C# tili 1972 yilda Nyu-Djersi shtatining Myurrey-xill shahrida Bell Laboratories kompaniyasining tizimli dastur tuzuvchisi Dennis Richie tomonidan yaratilgan. Bu til oʻzini shunchalik yaxshi koʻrsatdiki, oxir oqibatda unda Unix operatsion tizimlarining 90 % yadro kodlari yozildi (oldin quyi darajadagi til assemblerda yozilgan). C# ning vujudga kelishidan oldinroq yaratilgan tillardan, (Pascal ulardan eng mashhuri hisoblanadi), yetarli darajada muvaffaqiyatli foydalanilgan, lekin aynan C# tili dasturlashning zamonaviy davri boshlanishini belgilab berdi. 1960-yillarda dasturlash texnologiyalaridagi strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga olib kelgan inqilobiy oʻzgarishlar C# tilini yaratish uchun asosiy imkoniyatlarni belgilab berdi. Strukturaviy dasturlashlarning paydo boʻlishiga qadar katta dasturlarni yozish qiyin boʻlgan, satr kodlari miqdorining oshishi sababli dasturlarning oʻtish joylari chalkash massalariga aylanib ketishiga olib keladi. Strukturaviy tillar dastur tuzuvchi instrumentariysiga shartli operatorlarni, lokal oʻzgaradigan tartiblarni va boshqa mukammallashtirishlarni qoʻshib bu muammoni hal qildi. Shunday tarzda nisbatan katta dasturlarni yozish imkoniyati vujudga keldi. Aynan C# tili kuch, elegantlik va maʼnodorlikni oʻzida muvaffaqiyatli birlashtirgan birinchi strukturaviy til boʻldi. Uning boʻlishi mumkin boʻlgan xatolar masʼuliyatini tilga emas dastur tuzuvchi zimmasiga yuklaydigan prinsiplar bilan inobatga olgan holda sintaksisdan foydalanishdagi qisqalik va osonlik kabi xususiyatlari tezda koʻplab tarafdorlarini topdi. Bugungi kunda biz mazkur sifatlarni oʻz oʻzidan anglashiladigan deb hisoblaymiz, lekin C# da birinchi marotaba dastur tuzuvchiga zarur boʻlgan ajoyib yangi imkoniyatlar mujassamlashtirilgan. Natijada 1980- yillardan boshlab C# strukturaviy dasturlash tillari orasida eng koʻp foydalaniladiganlaridan biri boʻlib qoldi.
C# dasturlash tilida boshqa dasturlash tillari, misol uchun C++ dagidek 8 razryadli kodlash tizimidan emas, Unicode deb ataluvchi 16 razryadli kodlash tizimidan foydalaniladi. C# leksik jihatdan kengaytirilgan, imperative, deklarativ, funktsional, umumiy, ob`ektga yo`naltirilgann (sinfga asoslangan) va kompanentlarga yo`naltirilgan dasturlash fanlarni o`z ichiga olgan umumiy maqsadli, ko`p paradigmali dasturlash tili. U 1998-2001-yilda Microsoft kompaniyasi dasturchilari Anderson Xeylsberg va Skot.V lar tomonidan .NET
tashabbusi doirasida ishlab chiqilganva keyinchalik Ecma (ECMA -334) va ISO (ISO/IES23270:2018) tomonidan xalqaro standart sifatida tasdiqlangan. Hozirgi kunda C# dasturlash tili yuqori bosqichli dasturlash tillari ichida eng samarali dasturlash tillaridan hisoblanadi. C# dasturlash tilida dastur tuzish uchun Visual Studio .NET muhitidan foydalanamiz. C# dasturlash tili obektga mo‘ljallangan dasturlash tili hisoblanadi. Visual Studio.NET sistemasida dasturni kompilyatsiya qilish va bajarishning bir necha usuli bor. Ko‘p hollarda dasturchilar dasturni alohida kompilyatsiya qilib bir nechta klavishalar kombinatsiyalari orqali ishlatishga o‘rganishgan.
C# ning kelib chiqishi 2000-yillarga borib taqaladi. O’sha yillarda Microsoft ushbu dasturlash tilini o’zlari uchun yaratishdi. Dastlab C#, JavaScript bilan raqobatlashayotgan Java tillariga javob sifatida, ya’ni Microsoftning talabiga Java javob bera olamgani tufayli Microsoft Visual Studio 2002 bilan birglikda ishlab chiqilgan til edi. C# va Java ham dastlabki davrlardan tan olinishi uchun raqobatlashayotgan edi. Darhaqiqat, bu ikkisi bir biridan ancha ko’chirmachiliklar qildi, toki C# boshqa yo’nalishga o’tmaguniga qadar. Shundan so’ng C# kompyuter uchun dasturlar ishlab chiqarish bo’yicha xalqaro standart sifatida tasdiqlandi va umumiy til infrastrukturasi bilan ishlatiladi.