Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

JAVOBLAR

1. 
   evtektoid po’latni yumshatish, toblash va bo’shatish mumkin.Yumshatish va toblash harorati 727⁰S dan yuqori.Bo’shatish harorati 727⁰S dan pastda.
   
2. 
   po’latni toblash uchun uni austenit holatiga aylantirish kerak.Demak,P→A ga (perlit austenitga aylanadi). Toblash davrida austenit sovutish tezligiga qarab martensit, trostit, sorbit holatiga o’tadi:A→M (T.S.). Bo’shatish davrida martensit parchalanadi: M→parchalanish mahsulotlari.
   
3. 
   buni birinchi sharti po’lat Ti,Zr,V,W lar bilan legirlangan oldindan merosli mayda zarrachali bo’lishi kerak. Bundan so’ng yuqori tezlikda qizdirish; o’ta qizishni oldini olish; qizdirishni optimal vaqtda olib borish.
   
4. 
   bu po’latda ortiqcha uglerod bor. Bu martensit qattiq eritmasini turg’un emas (“neravnovesnoe”) holatga olib keladi.Bu po’latlarda martensit kristallari mayda blokli holatda bo’ladi; hatto ichki kuchlanishli; dislokatsiyalarning zichligi katta.
   
5. 
   birinchi variant to’g’ri bo’lsada, kichkina partiya detallar uchun qimmatga tushadi: shunday maxsus moslamani sotib olish uchun. Agar moslama o’zi bo’lsa boshqa gap. SHuning uchun masala shartiga asosan ikkinchi variant to’g’ri.
   
6. 
   umuman birinchi variant to’g’ri bilishi mumkin,lekin yaxshisi emas va jarayon uzoq vaqt o’tadi. Ikkinchi variant to’g’ri emas: bunda strukturasining faqat perlit qismigina to’g’rilanadi.Uchinchi to’g’ri, iqtisodiy yaxshi.
   
7. 
   yuqori uglerodli toblangan po’lat strukturasida martensit bilan bir qatorda qoldik austenit ham bor. Buni mikdori po’lat tarkibidagi uglerod ortishi orishi bilan u ham ortadi. Bu HRC ni pasayshiga olib keladi.²³
   
8. 
   bunday po’latlarni to’la emas toblashda (A↑) maksimal qattiqlik va ishqalanib yeyilishga qarshilik ta’minlanadi. Austenitni martensitga aylanishi davrida moy po’latni sekinroq sovitadi(suvga nisbatan). Bu davrda katta cho’ziluvchi qoldiq kuchlanish paydo bo’ladi. Sekin sovitilganda bu kuchlanish kamroq bo’ladi.
   
9. 
   po’latning toblanishligi uning tarkibidagi uglerod va legirlovchi elementlar miqdoriga bog’liq.
   
10. 
    birinchi variant to’g’ri kelmaydi: austenit donalari kattalaщib ketadi. Bu po’latni mo’rtlashishiga olib keladi. Ikkinchi variant to’g’ri: legirlangan po’lat toblanishligi talab qilinganiga to’g’ri kelish kerak. Ortiqcha tobdanishlar zarar: yuqori toblanuvchi legirlangan bo’ladi. Ularning plastikligi va qovushqoqligi past.
    
11. 
    birinchi variant to’g’ri,lekin anik emas .Ikkinchi variant to’g’ri:bu o’rta uglerodli po’latlar uchun eng optimal rejim.
    
12. 
    birinchi variant to’g’ri emas,chunki yuqori bo’shatishdan so’ng, po’latning mustahkamligi pastroq bo’ladi. Ikkinchisi to’g’ri, chunki past bo’shatishda bo’shatish martensiti struktkrasi bo’ladi. Bu kam uglerodli legirlangan po’latlar uchun yuqori mustahkamlik ta’minlaydi; yuqori plastik va uyushqoqlik saqlangan holda.
    
13. 
    tok chastotasini bilan.
    
14. 
    tsementitlash davrda yuza qatlamida uglerod miqdori oshadi, natijada, yuza qattiqligi qisman ortadi. Lekin, lozim ishqalanib yeyilishga qarshiligiga erishilmaydi. SHuning uchun tsementitlangan so’ng toblash talab qilinadi.
    
15. 
    bunga past haroratli azotlash bilan erishish mumkin. Masalan,po’lat 38MYuA ni yuza qatlamini 600⁰S da azot bilan to’yintirib.
    
16. 
    birinchi variant qo’llanganda, murakkab forma toblanganda, sirtlar o’tish joylarida darz ketishi mumkin; talab qilingan qattiqlikka erishishi keyin, qimmat. To’g’ri javob:past haroratli azotlash.
    
17. 
    kam uglerodli po’latlar uchun eng optimal struktura bu bo’shatish martensiti; toblash va past bo’shatish (160-200⁰ S) bilan olinadi. Urta uglerodni po’latlar uchun eng optimal struktura bu bo’shatish sorbiti: toblash va yuqori bo’shatish bilan olinadi.
    
18. 
    sovutish tezligi kam. Qaytadan toblash kerak. Yoki zinapoyali (“stupenchatыy”) toblash zarur. 20. Balki, toblashda-suvga tushirilda yon boshlab tushirilgan. Zinapoyali toblash lozim. Juda bo’lmasa, XVT po’latidan yasash kerak.²⁴