Мавзу 1: пeдaгoгикaнинг умумий асослари

Yosh davrlariga tasnif.

Bola o‘sishi, rivojlanishi turli yosh davrlarda turlicha bo‘ladi. Bolaning yoshi, individual xususiyatlarini doimo o‘sishda, rivojlanishda bo‘lishini hisobga olish lozim. Shunga ko‘ra bolalarning yosh davrlarini quyidagicha guruhlashtirish qabul qilingan.

1. 
   Tug‘ilganidan 1 yoshgacha-go‘daklik davri
   
2. 
   1 yoshdan 3 yoshgacha - yasli davri
   
3. 
   3 yoshdan 6-7 yoshgacha - maktabgacha tarbiya yoshi
   
4. 
   6-7 yoshdan 11-12 yoshgacha - kichik maktab yoshi
   
5. 
   11-12 yoshdan 14-15 yoshgacha - o‘rta maktab yoshi yoki o‘smirlar
   
6. 
   15-16 yoshdan 17-18 yoshgacha - o‘spirinlar.
   

Ma’lum bir yosh davriga mos bo‘lgan anatomik - fiziologik va psixik xususiyatlar yosh xususiyatlari deyiladi.
Muayyan bola qaysi yosh guruhiga kiradigan bo‘lsa, o‘z rivojlanishida shu guruhdan o‘zib ketishi yoki orqada qolishi mumkin. Tarbiyachini bu yosh xususiyatlarni bilishi o‘z tarbiyalanuvchilarining kuchi va imkoniyatlarini aniqlashi, ularning keyingi rivojlanishini ta’minlaydigan talablar qo‘yishi imkonini beradi.
Go‘daklik davri (tug‘ilgandan 1 yoshgacha)
Bu davr bola taraqqiyotida juda katta ahamiyatga ega. Bola bu davrda parvarishga muhtoj bo‘ladi. Tug‘ilganda bir qator shartsiz reflekslar bilan tug‘iladi. Uch oylik bo‘lganda buyumlarni farqlaydi, ayrim tovushlar chiqaradi. Bola predmetlar va narsalar olami bilan bevosita tanishadi. Bolaning tashqi olamni bilishga bo‘lgan tabiiy ehtiyojlari ham ayni shu davrda nomoyon bo‘ladi. Shuning uchun ham hali yoshiga to‘lmagan bolaga rang-barang o‘yinchoqlar berilsa, ulardan zavqlanadi. Bu bola taraqqiyoti va olamni bilishga intilishi qoniqtirilayotganligidan darak beradi. Bola 6 oylik bo‘lgandan keyingi davrida endi o‘z qo‘llari bilan predmetlarni ushlaydigan, o‘yinchoqlarga intiladigan bo‘ladi, ularning sirlarini o‘rgana boshlaydi, o‘zidagi hissiyotlarni tovush ohanglarida ifodalaydi. 11-12 oyligida atrofdagilarni tanishdan tashqari, aytilishi oson bo‘lgan so‘zlarni talaffuz qiladi. Ushbu davrda boladagi ana shu oddiy ehtiyojlarning qondirilishi va bu ehtiyojlar sevimli onasi, buvisi, otasi davrasida ro‘y berishi yanada ahamiyatlidir.