Mavzu: 802. 15 tarmoqlarining texnik tavsiflari

Mavzu: Uyali aloqa topologiya tarmoqlari arxitekturasi. Mesh va Manet tarmog‘i.
Reja:
1. Uyali aloqa tarmoqini tushunish, uning turli xil turlari va ularning afzalliklari haqida umumiy tushuncha.
2. Mesh tarmoqlarining arxitekturasi va ularning afzalliklari. Bu tarz tarmoqlar yordamida bir nechta qurilmalar o'rtasida avtomatik aloqa tuziladi.
3. Manet tarmoqlarining arxitekturasi va ularning afzalliklari. Bu tarz tarmoqlar o'zlarining o'zaro aloqalari yordamida faoliyat ko'rsatadi.

Uyali aloqa topologiya tarmoqlari arxitekturasi. Mesh va Manet tarmog‘i.

Uyali aloqa tarmoqlari arxitekturasi, bir necha qurilmalar yoki kompyuterlar orasidagi ma'lumot almashishini ta'minlaydigan tarmoqning jamlanish shakllarini ifodalaydi. Uyali aloqa tarmoqlari, kompyuterlar, smartfonlar, planshetlar va boshqa uyali qurilmalar orasida ma'lumot almashishni osonlashtiradi va ko'proq ko'rsatuvlarga ruxsat beradi.

Uyali aloqa tarmoqlarining turli xil shakllari mavjud, bular orasida Mesh va Manet tarmoqlari eng ko'p o'rganilgan va qo'llanilgan tarmoqlardan biri hisoblanadi.
Mesh tarmoqi, bir nechta uyali qurilmalarning o'zaro bog'liq bo'lmagan, lekin bir-biriga o'zaro bog'liq bo'lgan, uzluksiz bir tarmoqni ifodalaydi. Mesh tarmoqlarida har bir uyali qurilma, tarmoqni boshqarish uchun kerakli protokollarni o'zida saqlaydi va tarmoqdagi barcha qurilmalar ko'p belgilangan yo'l va muloqot oqimlaridan foydalanadi. Mesh tarmoqida, ma'lumot uzatilish yo'li orqali yo'naltiriladi va har bir uyali qurilma tarmoqdagi boshqa qurilmalar bilan almashishni osonlashtiradi.
Manet (Mobil Ad-hoc Network) tarmoqi esa, yuruyish safarlarida, harbiy qo'shnilar, yuridik orqali tashqarida va boshqa joylarda o'zaro aloqa uchun foydalaniladi. Manet tarmoqida, har bir uyali qurilma o'zaro bog'liq, lekin har bir qurilma tarmoqdagi boshqa qurilmalar bilan direkt ravishda muloqot qiladi. Bu tarmoq, tarmoqdagi qurilmalar orasidagi ma'lumot almashishni osonlashtiradi va kichik tarmoqni bir necha modulga bo'lishga ruxsat beradi.
Mesh va Manet tarmoqlari, uyali aloqa tarmoqlari uchun ideal tuzilmalar hisoblanadi, chunki ular yuqori sifatli ma'lumot almashishini ta'minlaydi, yo'l yo'q va internet bilan bog'liq bo'lmagan joylarda foydalanishga qulay bo'ladi va o'zining avtonomiyasini saqlaydi.
Mesh va manet tarmoqlari orasidagi asosiy farq shundaki, mesh tarmoqlari belgilangan tasodifiy topologiyaga ega bo'lib, to'plamning har bir qurilmasi o'zaro bir-biriga to'g'ridan-to'g'ri ulanadi. Bu tarmoqda har bir qurilma hub (markaziy nukus) hisoblanadi, bu esa o'zaro ulanishda ko'p shtatlarni yagona punktga ulashish imkoniyatini beradi.
Manet tarmoqlari esa har bir qurilma o'zaro yagona punktga ulanadi va bir-biri bilan o'zaro aloqani o'zlashtiradi. Bundan tashqari, manet tarmoqlari nomadik xususiyatlarga ega bo'lib, ba'zi qurilmalar tarmoqqa kiringan yoki tarmoqdan chiqqan holatda ham o'zaro aloqani saqlay oladilar. Bunday tarmoq protokollari, jihatdan yuqori mobil holatlar va topologik o'zgarishlar kabi xususiyatlarga ega.
Mesh tarmoqlari esa yirik nomli tarmoqlardir, ularning asosiy maqsadi Internet uchun eng katta yorliqlardan birini yaratishdir. Ushbu tarmoqlar har bir qurilmani o'zaro nisbatan ko'p qurilma bilan yoki markaziy tashqi qurilmalar bilan ulashish imkoniyatiga ega bo'lib, bunda qurilma orqali o'tkazilayotgan trafik o'zaro o'zaro qurilmalar orqali yuborilishi mumkin. Bu xususiyat tarmoqni kengaytirish va xavfsizlikni oshirishga yordam beradi.
Mesh va manet tarmoqlari mobil telefon tarmoqlariga, Internet of Things (IoT) tarmoqlariga, voqea shaffoflik, yordam yoki xavfsizlik sohasidagi voqealarning komandasini bajarish uchun foydalaniladi. Mesh va manet tarmoqlarining avvalgi tarmoqlardan muhim farqi - ularga yuqori mobil holatlar va nomadik xususiyatlar kiritilganligidir.
Uyali aloqa tarmoqlari arxitekturasi, mesh va MANET tarmoqlari, uyali cihazlarning o'zaro aloqalarini ta'minlash uchun yaratilgan tarmoqlardir.
Mesh tarmoq, bir nechta uyali cihazlar orasida aloqa yo'lini avtomatik tarzda aniqlaydi, bu esa qurilma va filtrlash zarurati yo'q. Mesh tarmoqlari yirik maydonlar yoki ko'p qavatli binolar kabi katta ko'rgazmali maydonlarda yoki ko'p joyli manzaralarda yaxshi ishlaydi.
MANET (mobil ad-hoc tarmoq) esa aloqa tarmoqdir, bu tarmoqda har bir uyali cihazning o'z aloqa ruteri bo'ladi va har biri qurilmani boshqarishga yordam beradi. MANET tarmoqlari hujjatlarni to'plamasi va jangdagi vaziyatlarda foydalaniladi.
Uyali aloqa tarmoqlari ko'p joyda foydalaniladi, masalan, quyidagi sohalarda:
- Yirik maydonlarda yoki ko'p qavatli binolarda, masjidda, xususan katta ko'chalar va shaharlar.
- Harbiy ishlar va janglar.
- Ko'p mobil hodisalar, hamma narsa ko'chiriladi va aloqa tarmoqi cheklangan joylarda ishlaydi.
- Uyali smart home tizimlari.
- Hamkorlik sohasi tarmoqlari, masalan, avtomobil tarmoqlari.
Uyali aloqa tarmoqlari hozirgi kunda ko'p tashkilotlar va ommaviy sohalarda keng ishlatilmoqda. Ushbu tarmoqlarning bir qismi esa IoT (Internet of Things) tizimlarida foydalaniladi.