Guliston Davlat Universiteti Ijtimoiy-iqtisodiy fakulteti Iqtisodiyot yo’nalishi Mehnat iqtisodiyoti fani
Mavzu: Aholi daromadlari va turmush darajasi. Ish haqi va mehnat munosabatlari.
REJA:
Axolining daromadlari va uning tarkibi.
Bozor iktisodiyoti sharoitida axoli daromadlarining tabaqlanishi sabablari.
Axoli turmush darajasi va uning ko`rsatkichlari.
O`zbekistonda ijtimoiy siyosatning o`ziga xosligi va asosiy yunalishlari.
Ish xaqining iqtisodiy mazmuni, tashkil etish shakllari.
I. Axoli daromadlari va uning tarkibi
Rivojlangan bozor iqtisodiyoti sharoitidagi moddiy va mulkiy o`zgarishlarning yuz berishi ishlab chiqarishga forovonlikni oshirishdek aniq sotsial yo`nalish beradi. Bu yunalish ikki yo`l bilan ta'minlanadi:
Mulk soxiblarining iqtisodiy faolligi orqali.
Davlat daromadlarni qayta takqimlab, o`ziga to`qlar daromadining bir kismini olib axolining nochor tabaqasiga beradi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan jamiyatda nufuzli iqtisodiy faoliyat qonuni kelib chiqadi. Bu qonunga ko`ra iqtisodiy faollik negizida pul topib, boy bo`lish emas, balki jamiyatda nufuzli, obru-ye'tiborli bulish, uz nufuzi bilan nom chiqarish va shu yusinda ijtimoiy xayotda uz o`rnini topishga intilishi maqsadi yotadi.
Bozor iqtisodiyoti rivojlangan jamiyatda nufuzli iqtisodiy faoliyat qonuni kelib chiqadi. Bu qonunga ko`ra iqtisodiy faollik negizida pul topib, boy bo`lish emas, balki jamiyatda nufuzli, obru-ye'tiborli bulish, uz nufuzi bilan nom chiqarish va shu yusinda ijtimoiy xayotda uz o`rnini topishga intilishi maqsadi yotadi.
Kapital, tadbirkorlik qobiliyati, ish kuchi va yerdan iborat resurs egalari o`z resurslarining ishlab chiqarish omili sifatida iqtisodiyotga ko`shgan xissasiga qarab daromad oladilar.
Bozor iqtisodiyotiga xos taqsimot qonuniga ko`ra moddiy nematlar va xizmatlar resurslar bergan pirovard natijasiga qarab ularning egalari o`rtasida taqsimlanadi.
Daromadlar manba jixatidan farq qiladi:
Ish xqkining manbai zaruriy maxsulot bulsa, foyda, renta prosent va dividientning manbai qo`shimcha maxsulotdir.
Daromad o`z egasi ixtiyoriga kelib tushishi shakli jixatdan xam turlicha buladi.
pul daromadidan tushuvchi
natural daromadi va imtiyoz shaklidagi daromad xam mavjud.
