Mavzu: Algoritmning xossalari, yozilish usullari va turlari

3 Algoritm tizim ko’rinishda ifodalash.
Nisbatan murakkab masalalarni echishda algoritmdan muayyan EXM tilidagi dasturga o’tish juda kiyin Bunday bevosita o’tishda algoritmning aloxida qismlari orasidagi bog’lanish yuqoladi, algoritm tarkibining asosiy va muxim bo’lmagan qismlarini farqlash kiyin bo’lib qoladi. Bunday sharoitda keyinchalik aniqlash va to’g’rilash ancha vaqt talab qiladigan xatolarga osongina yul qo’yish mumkin. Odatda algoritm bir necha marta ishlab chiqiladi, ba’zan xatolarni to’g’rilash algoritm tarkibini aniqlashtirish va tekshirish uchun bir necha marta orqaga qaytishga to’g’ri keladi. Algoritm ishlab chiqishning birinchi bochqichida algoritmni yozishning eng qulay usuli algoritmni tuzim ko’rinishida ifodalashdir.
Algoritm tuzimi bu berilgan algoritmni amalga oshirishdagi amallar ketma ketligining oddiy tildagi tasvirlash elementlari bilan tuldirilgan grafik tasviridir . Algoritmni har bir qadami tizimida biror bir geometrik shakl blok bilan aks etiriladi. Bunda bajariladigan amallar turiga ko’ra turlicha bo’lgan bloklarga GOST buyicha tasvirlanadigan turli xil geometrik shakllar to’g’ri turtburchak, romb, parallelogramm, doira, ovval va xakazolar mos keladi.
Algoritm tuzimlarini ko’rish qoidalari GOST 19.002 80 da (xalkaro standart ISO 2636 –73 ga mos keladi.) kat’iy belgilab qo’yilgan . GOST 19.003-80 (ISO 1028-73 ga mos ) algoritm va dasturlar tuzimlarida qo’llaniladigan simvollar ro’yxatini, bu simvollarning shakli va o’lchamlarining shuningdek ular bilan tasvirlanadigan funktsiyalarni (amallarni) belgilaydi. Quyidagi jadvalda algoritmlar tuzimini ifodalashda ko’p qo’llaniladigan blok (simvol) lari keltirilgan va ularga tushintirishlar berilgan.
Tuzim blok (simvol) lari ichida xisoblashlarning tegishli bochqichlari ko’rsatiladi. Shu erda har bir simval batafsil tushintiriladi. Har bir simvol (blok) uz raqamiga ega bo’ladi. U tepadagi chap burchakka chizikni uzib yozib qo’yiladi. Tuzimdagi grafik simvollar xisoblash jarayonining rivojlanish yo’nalishining ko’rsatuvchi chiziklar bilan birlashtiriladi. Ba’zan chiziklar oldida ushbu yo’nalish qanday sharoitda tanlanganligi yozib qo’yiladi . Axborat okimining asosiy yo’nalishi tepadan pastga va chap dan o’ngga ketadi. Bu xollarda chiziklarni ko’rsatmasi ham bo’ladi. Boshqa xollarda albatta chiziklarni qo’llash majburiydir. Blokka nisbatan okim chizigi (potok linii ) kiruvchi yoki chikuvchi bo’lishi mumkin. Blok uchun kiruvchi chiziklar soni chegaralanmagan. Chikuvchi chizik esa mantiqiy bloklardan boshqa xollarda faqat bitta bo’ladi. Mantiqiy bloklar ikki va undan ortik okim chizigiga ega bo’ladi. Ulardan har biri mantiqiy shart tekshirishning mumkin bo’lgan natijalarga mos keladi.
O’zaro kesiladigan chiziklar soni ko’p bo’lganda chiziklar soni xaddan tashqari ko’p bo’lsa va yo’nalishlari ko’p o’zgaraversa tuzimdagi kurgazmalik yuqoladi. Bunday xollarda axborat okimi chizigi uzishga yul qo’yiladi, uzilgan chizik uchlariga birlashtiruvchi belgisi qo’yiladi.
Agar uzilish bitta saxifa ichida bo’lsa O belgisi ishlatilib ichiga ikki tarafga ham bir xil harf raqam belgisi qo’yiladi. Agar tuzim bir necha saxifaga joylansa bir soxifadan boshqasiga o’tish “ saxifalararo bog’lanish” belgisi ishlatiladi. Bunda axborat uzatilayotgan blokli saxifaga kaysi saxifa va blokka borishi yoziladi, qabul qilinayotgan saxifada esa kaysi saxifa va blokldan kelishi yoziladi.
Algoritm tizimlarini ko’rishda quyidagi qoidalarga rioya qilish kerak. Parallel chiziklar orasidagi masofa 3 mm dan kam bo’lmasligi boshqa simvollar orasidagi masofa 5 mm dan kam bo’lmasligi kerak. Bloklarda quyidagi o’lchamlar qabulqilingan : a 10,15,20, v 1,5 a. Agar tuzim kattalashtiriladigan bo’lsa a ni 5 ga karrali kilib oshiriladi. Bu talablar asosan 10- bochqichda dasturga yuriknoma yozishda rioya qilinadi.
Algoritmni mayda mayda bo’laklarga ajratishda xech qanday chegaralanishlar qo’yilmagan, bu dastur tuzuvchini o’ziga bog’liq. Lekin juda ham umumiy tuzilgan tizim kam axborat berib noqulaylik tug’dirsa juda ham maydalashtirib yuborilgani kurgazmallikka putur etkazadi. Shuning uchun murakkab va katta algoritmlarda har xil darajadagi bir necha tuzim ishlab chiqiladi.
Misol : Y= (A * X+3)/(B * X - 4)
Bu misolni algoritm tuzimi quyidagicha bo’ladi (rasm 1)