Kompyuter virusi - bu maxsus yozilgan dastur boʻlib, u boshqa dasturlarga qoʻshilishi (ya’ni uni zararlashi) shuningdek kompyuterda noma’qul harakatlarni amalga oshirishi ham mumkin. Virus mavjud boʻlgan dasturlar «zararlangan» deyiladi. Mavjud boʻlgan viruslarning koʻpchiligi yadro tizimli fayllarni afzal koʻradilar, chunki koʻp zamonaviy kompyuterlarda fayllar tizimi bir xil nomlanadi. Masalan, viruslar aksariyat hollarda, Command.com fayliga birlashadilar va «Dir» buyrugʻi bilan boshqa disk va direktoriyalarga tarqaladilar. Koʻp hollarda tizimning zararlanishi kiritish-chiqarish jarayoniga murojaat qilganda roʻy beradi.
Kompyuter virusi - bu maxsus yozilgan dastur boʻlib, u boshqa dasturlarga qoʻshilishi (ya’ni uni zararlashi) shuningdek kompyuterda noma’qul harakatlarni amalga oshirishi ham mumkin. Virus mavjud boʻlgan dasturlar «zararlangan» deyiladi. Mavjud boʻlgan viruslarning koʻpchiligi yadro tizimli fayllarni afzal koʻradilar, chunki koʻp zamonaviy kompyuterlarda fayllar tizimi bir xil nomlanadi. Masalan, viruslar aksariyat hollarda, Command.com fayliga birlashadilar va «Dir» buyrugʻi bilan boshqa disk va direktoriyalarga tarqaladilar. Koʻp hollarda tizimning zararlanishi kiritish-chiqarish jarayoniga murojaat qilganda roʻy beradi.
Kompyuterda viruslarning tarqalishi zararlangan biror fayl yoki dasturning ishlashi jarayonida yuzaga keladi. Kompyuterda ishlashdan avval xotiradagi ma’lumotlarning zararlanmaganligini tekshirish zarur boʻladi
Kompyuterning viruslar bilan kasallanishi quyidagi hollarda roʻy beradi:
Kompyuterning viruslar bilan kasallanishi quyidagi hollarda roʻy beradi:
- kompyuterdagi virus bilan kasallangan dasturlar yuklanishi(com, bat yoki exe fayllar);
- tizimli diskdan dasturlarni yuklash qiyinlashadi yoki umuman yuklanmaydi va h.k.
Viruslar, kompyuterda boshqaruvchining notoʻgʻri ishlashi, yangi oʻrganuvchilarning noma’qul harakatlari tufayli paydo boʻladi va foydalanuvchiga katta zarar yetkazadi. Koʻp oʻchradigan viruslar WC.COM; TURBO; ONEHALF; CRAZI.DIE.HARD; CHERNOBIL; WIN95; DIR, TROJAN va hokazo viruslar mavjud.
Viruslar, kompyuterda boshqaruvchining notoʻgʻri ishlashi, yangi oʻrganuvchilarning noma’qul harakatlari tufayli paydo boʻladi va foydalanuvchiga katta zarar yetkazadi. Koʻp oʻchradigan viruslar WC.COM; TURBO; ONEHALF; CRAZI.DIE.HARD; CHERNOBIL; WIN95; DIR, TROJAN va hokazo viruslar mavjud.
1984 yili AQSH dagi Loxay universitetida oʻtkazilayotgan axborotlarning xavfsizligi boʻyicha oʻtkazilayotgan 7-konferentsiyada F.Koyen tomonidan «Kompyuter virusi» termini ishlatildi. 1987-1989 yillarda IBM PC da «Braen», «Viena», «Cascade» viruslari paydo boʻldi. Ekranda harflar toʻkila boshladi, foydalanuvchilar oʻz manitorlarini tamirlashga shoshilganlar toʻdasi paydo boʻlgan, soʻng kompyuter boshqa yerliklar gimnini chala boshladi. Hamma tushundiki, bu virus, bitta emas balki oʻnlab viruslar paydo boʻla boshladi.
«Braen» virusi Boot sektor ustidan gʻolib boʻldi. Bunday zaharlarga qarshi Antikat dasturlar (Oleg Kotik tomonidan) yaratila boshlandi. Antikat «Time» virusini aniqlashga imkon berdi. Viruslar koʻpincha EXE yoki COM kengaytmali fayllarga tez ilashishi bilan, ularni ishdan chiqara boshlaydi.Viruslar bir necha turlarga boʻlinadi. Masalan:
Koʻrinmas viruslardan biri «Biast-512» paydo boʻlishi bilan kompyuterlarning janjalkashli kasalliklari paydo boʻla boshladi.
Virusga qarshi kurashish uchun quyidagi dasturlardan keng foydalaniladi:
Virusga qarshi kurashish uchun quyidagi dasturlardan keng foydalaniladi:
