8. Moliyaviy hisobotning auditida qonunlar va me’yoriy hujjatlarni ko’rib chiqish
Moliyaviy hisobot auditining maqsadi bo’lib auditorga moliyaviy hisobot barcha ahamiyatli jabhalar bo’yicha moliyaviy hisobotni taqdim etishga oid belgilangan kontseptual asosga muvofiq tayyorlanganligi haqida o’z fikrini bildirish uchun imkoniyat yaratishdir.
XASga muvofiq audit umumiy holda ko’rilayotgan moliyaviy hisobot ahamiyatli yanglishlarga ega emas ekanligi to’g’risida kerakli ishonchlilikni ta’minlash maqsadida amalga oshiriladi. Kerakli ishonchlilik - bu auditor umumiy holda ko’rilayotgan moliyaviy hisobot ahamiyatli chetga chiqishlarga ega emas degan xulosaga kelishi uchun unga kerakli auditorlik dalillarini to’plash bilan bog’liq kontseptsiya. Oqilona ishonchlilik kontseptsiyasi audit o’tkazish jarayoniga umumiy holda aloqadordir. Biroq, auditor tomonidan ahamiyatli yanglishlarni aniqlash imkoniyatiga ta’sir etuvchi auditga xos cheklovlar mavjud. Bunday cheklovlar quyidagi omillardan kelib chiqadi:
- testlardan foydalanish;
- buxgalteriya hisobi va ichki nazoratning har bir tizimga xos bo’lgan cheklovlar (masalan, til biriktirish imkoniyati);
- aksariyat auditorlik dalillar o’zining mohiyatiga ko’ra yakuniy emas, balki isbotlovchi bo’lishi.
Rasmiy taklif oferta deb ataladi. Oferta biror-bir yoki bir nechta shaxslarga jo’natiladigan taklif bo’lib, unga ko’ra ushbu taklif qabul qilinadigan holda jo’natiladi. Oferta shartnoma ko’rinishiga ega bo’ladi va unda shartnoma shartlari keltirib o’tiladi. Auditorlik firmasi ofertani qabul qilib olgach, unga javob beradi. Ushbu javob xalqaro auditorlar amaliyotida «Auditorning mijoz oldidagi xat-majburiyati» deb nomlanadi.
Xat-majburiyat auditorning shartlariga rozilik berilganini tasdiqlovchi hujjat bo’lib, unga binoan auditorning uning oldiga qo’yilgan vazifalarini tushunganligini bildiradi.
