Mavzu: Boshqarish sistemalarining rele, kommutatsiya elementlari. I. Kirish

III. Kommutatsiya elementlari haqida.
1. Kommutatsiya elementlari tushunchasi.
Kommutatsiya elementlari, elektr energiya va signal tizimlari bo'lgan ko'p qurilmalarda foydalaniladigan elektronik elementlar hisoblanadi. Ularning asosiy vazifalari, elektr energiyasini boshqa tizimlardan o'zlashtirish, tizimning modifikatsiyasini bajarish, elektr signalni o'zgartirish va boshqa elektrik vazifalarni bajarishdir.
Kommutatsiya elementlari, elektrik tizimlarida ishlatiladigan boshqa elektronik elementlardan farqli bo'lib, ularga qo'llanish orqali, tizimning modifikatsiyasini bajarish va tizimni boshqarish mumkin. Kommutatsiya elementlarining eng asosiy turi, kontaktli relalardir. Bunday relalar, elektromagnit kuchidan foydalanib, tizimning bo'limlarini bir-biridan ajratish va ularga mos ta'sir qilish orqali, tizimning boshqa qurilmalarini boshqarishga imkon beradi.
Boshqa ko'p turdagi kommutatsiya elementlari ham mavjuddir, masalan, tranzistorlar, tiristorlar, triyaklar, optik nurlar va boshqalar. Ularning har biri, o'z xususiyatlari va qo'llanish usullari bo'lgan, belgilangan talablar bilan bog'liq bo'lib, ularga mos keladigan tizimlar uchun tanlanishi kerak.
Kommutatsiya elementlarining amalga oshirilishi, tizimning ishlashining to'g'ri o'tishi va qaror qabul qilish jarayonida katta ahamiyatga ega. Ularning ishlashini tushuntirish, qo'llanish usullarini aniqlash va ularga mos keladigan tizimlar uchun mos kommutatsiya elementlarini topish, tizimni o'zgartirish va qo'llab-quvvatlashda yordam beradi.
Kommutatsiya elementlarining amalga oshirilishi, tizimning ishlashining to'g'ri o'tishi va qaror qabul qilish jarayonida katta ahamiyatga ega. Ularning ishlashini tushuntirish, qo'llanish usullarini aniqlash va ularga mos keladigan tizimlar uchun mos kommutatsiya elementlarini topish, tizimni o'zgartirish va qo'llab-quvvatlashda yordam beradi.
Kontaktli relalar elektrik tizimlari uchun juda yaxshi variantlar hisoblanadi, chunki ularga mos keladigan tizimlarda ishlatish oson va arzon. Ularning boshqa afzalliklari, ishlab chiqarish va tizimga qo'yish oson bo'lishi, o'rnatish va o'zgartirishga zarur bo'lgan ishlar uchun to'liq qurilmalar hisoblanishi, oqimlarning qisqarishi va ishlab chiqarish jarayonida kam xarajatga ega bo'lishidir.Tranzistorlar esa kontaktli relalarga nisbatan kichik, yengil va yuqori ish tartibi bilan ishlashlari tufayli ko'p sohalarda ishlatiladi. Ularning qo'llanish usullari esa farqli bo'lishi mumkin, masalan, boshqa qurilmalar bilan birlashgan holda, yoki ularning foydalanilishi zarur bo'lgan belgilangan yo'nalishda. Tranzistorlar kommutatsiya elementlari sifatida mos keladigan tizimlar uchun keng tarqalgan.Tristorlar ham elektr tizimlarida ishlatiladigan ko'p ishlatiladigan kommutatsiya elementlaridan biridir. Ularning asosiy vazifasi, tizimda mos keladigan vaqt xossalari borligini aniqlash va tizimning ishlashini moslashtirishdir. Shu sababli, tiristorlar elektr energiya oqimini boshqarishda va modifikatsiyasini bajarishda ishlatiladi.
Optik nurlar esa elektronik signal tizimlarida ishlatiladigan kommutatsiya elementlaridir. Ularning asosiy vazifasi, elektronik signalni boshqa tizimlardan ajratish va signalning ishlashini moslashtirishdir. Optik nurlar aynanligi yuqori o'tkazadi va ishlab chiqarishining kichik xarajati borligi uchun keng tarqalgan.
Bunday turdagi kommutatsiya elementlarining har birining xususiyatlari va qo'llanish usullari mavjud. Ularni tushuntirib, mos keladigan tizimlar uchun mos kommutatsiya elementlarini topish, tizimni o'zgartirish va qo'llab - quvvatlashda yordam beradi. Kommutatsiya elementlari, tizimni boshqarishda juda muhim ahamiyatga ega bo'lib, mos keladigan tizimlar uchun mos elementlarni tanlash va ularga mos keladigan qo'llanish usullarini aniqlash zarur bo'ladi.
Kommutatsiya elementlarining yaxshi tahlili va mos keladigan elementlarni tanlash, tizimning yaxshi ishlashiga yordam beradi. Mos keladigan elementlarni tanlashda ishlatiladigan usullar, qo'llanishning qulayligi, tizimning ishlab chiqarish jarayonida kam xarajatga ega bo'lishi va tizimning ishlashining samarali bo'lishiga yordam beradi.