Mavzu: Davlat iqtisodiy siyosatining mohiyati va uni rivojlantirish yoʻnalishlari

TISU unversiteti moliya va moliyaviy texnalogiyalar yo’nalishi 1-kurs 323-guruh talabasi Hasanov Oybekning iqtisod nazariyasi fanidan tayyorlagan mustaqil ishi.

Mavzu: Davlat iqtisodiy siyosatining mohiyati va uni rivojlantirish yoʻnalishlari.

REJA:

1. Davlat iqtisodiy siyosatining mohiyati.
2. Davlat iqtisodiy rivojlantirish yoʻnalishlari.

1. IQTISODIY SIYOSAT — davlatning iqtisodiy tadbirlari tizimi, iqtisodga maqsadli ta‘sir ko’rsatish borasidagi maqsadlar, vositalar, vazifalar, tadbirlar birligi. Iqtisodiy siyosatning izchilligi va samaradorligi turli omillarga bog’liq. «Siyosiy iqtisod» tushunchani birinchi marta A. Monkreten (Fransiya) o’zining «Siyosiy iqtisod xaqida traktat» asarida (1615-yil) qo’llagan. Klassik siyosiy iqtisod maktabi namoyandalari A.Smit va D.Rikardo (Angliya) hisoblanadi. Bu maktab XVIII asr oxiri – XIX asrning boshlarida tanilgan va obro’li oqim hisoblangan.

Davlatning iqtisodiyotga aralashuvini quyidagi omillar belgilaydi: davlat umumiy manfaatlarning xususiy manfaatlardan ustunligini, jamiyat barqarorligini ta‘minlashi, destruktiv tendensiyalarga qarshi tura oladi;

Davlatning iqtisodiyotga aralashuvini quyidagi omillar belgilaydi: davlat umumiy manfaatlarning xususiy manfaatlardan ustunligini, jamiyat barqarorligini ta‘minlashi, destruktiv tendensiyalarga qarshi tura oladi;

Davlat daromadlarni qayta taqsimlash vositasida ijtimoiy ―portlashlarning oldini oladi. Daromad soliqlari: Buyuk Britaniyada – 40%; Germaniyada – 55.5%; AQSHda – 45%; Fransiyada – 60%; Yaponiyada – 50%; davlat ijtimoiy ahamiyatga ega tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarishni (avtomagistrallar, kutubxonalar, muzeylar, politsiya va o’t o’chiruvchilar xizmati), biznesda davlatning alohida manfaatlari sohasining mavjudligini ta‘minlaydi; aholini bozor iqtisodiyotining zararli oqibatlaridan asraydi (odamlar sog’lig’i, hayot sharoitlari, ekologiya, milliy xavfsizlik).

2. Davlat iqtisodiy rivojlantirish yoʻnalishlari.

Iqtisodiy rivojlanishning aniq ta'rifi e'tiroz bildirildi: 20-asrda iqtisodchilar taraqqiyotga birinchi navbatda qarashgan iqtisodiy o'sish, sotsiologlar o'rniga kengroq o'zgarish jarayonlarini ta'kidladilar va modernizatsiya  Rivojlanish va shaharshunoslik bo'yicha olim Karl Zeydman iqtisodiy rivojlanishni "jamiyat yoki mintaqa uchun yaxshilangan va keng tarqalgan iqtisodiy farovonlik va hayot sifatini yaratish uchun jismoniy, insoniy, moliyaviy va ijtimoiy aktivlarni yaratish va ulardan foydalanish jarayoni" deb xulosa qiladi.

Ta’kidlanishicha, O‘zbekiston 2030 yilga borib daromad darajasi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoriga qo‘shilishi uchun YaIMning o‘sish sur’atlari hozirgi darajadan ancha yuqori bo‘lishi kerak.

Ta’kidlanishicha, O‘zbekiston 2030 yilga borib daromad darajasi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoriga qo‘shilishi uchun YaIMning o‘sish sur’atlari hozirgi darajadan ancha yuqori bo‘lishi kerak.

Jahon banki O‘zbekistonning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi yo‘lidagi asosiy muammolar va imkoniyatlar tahlil qilingan yangi tadqiqotini e’lon qildi. Unda xususiy sektor o‘sishi yo‘lidagi to‘siqlarni bartaraf etish, davlatning iqtisodiyotdagi ishtirokini cheklash, inson kapitalini rivojlantirish va mamlakatning yashil iqtisodiyotga o‘tishi bo‘yicha tavsiyalar mavjud.

«Rasmiylar ulkan maqsadlarni ko‘zlab, islohotlarning keyingi bosqichiga hozirlik ko‘rmoqda. Xususan, 2026 yilgacha aholi o‘rtasida kambag‘allikni ikki baravar kamaytirish, shuningdek, 2030 yilga borib daromad darajasi o‘rtachadan yuqori bo‘lgan davlatlar qatoriga qo‘shilish ko‘zda tutilgan. Bunga erishish uchun YaIMning o‘sish sur’atlari hozirgi darajadan ancha yuqori bo‘lishi talab qilinadi. Ushbu maqsadlarga ish o‘rinlarini yanada ko‘proq yaratish hamda fuqarolarning, jumladan, yoshlar, ayollar va nogironligi bor shaxslarning iqtisodiy jarayonlarda ishtirok etish imkoniyatlarini oshirish orqali erishish mumkin», deyiladi hisobotda.
Davlat ko‘magi bilan mamlakatda bozor iqtisodiyotini rivojlantirish uchun:
Davlatning tovar va xizmatlarning asosiy ishlab chiqaruvchisi funksiyalaridan bozorni rivojlantirishni rag‘batlantiradigan funksiyalariga o‘tkazib, uning rolini transformatsiya qilishni jadallashtirish;
Davlat korxonalarining iqtisodiyotdagi ulushini kamaytirish va ularning samaradorligini oshirish;
Zarur ijtimoiy-iqtisodiy infratuzilmani rivojlantirish;
Korrupsiyaga qarshi kurashish va turli hokimiyat organlarining boshqaruv faoliyatini takomillashtirish;
Davlat funksiyalarini markazsizlashtirishni davom ettirish;
Davlat organlarining fuqarolar oldidagi hisobdorligini oshirish zarur.
«Hukumatdagi hamkorlarimizga yaqin hamkorlik va MTDni tayyorlashda zarur bo‘lgan ma’lumotlar uchun o‘z minnatdorchiligimni bildirmoqchiman. Hisobot JBning O‘zbekiston bilan yangi hamkorlik dasturi doirasidagi ustuvor yo‘nalishlarni belgilab olish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. Unda kelgusi besh yil ichida muhim islohotlarni amalga oshirish uchun rasmiylarga biz tomonimizdan ko‘rsatiladigan moliyaviy va tahliliy yordam hajmi belgilanadi. Dastur may oyi oxirida Jahon banki Ijrochi direktorlari kengashiga tasdiqlash uchun taqdim etiladi», — deya qayd etdi Jahon bankining O‘zbekistondagi vakolatxonasi rahbari Marko Mantovanelli.

E’tiboringiz uchun raxmat.