Mavzu: Difteriya

Xikildok bugmasi. Difterik jarayon tarkalishiga karab kuyidagi klinik shakllari farklanadi. (Rozenova buyicha).

1. 
   Bugma, maxalliy krup (xikildok bugmasi).
   
2. 
   Bugma, tarkalgan krup.
   
   • 
     xikildok va traxeya bugmasi
     
   • 
     xikildok, traxeya va bronxlar bugmasi.
     

Nisevich buyicha:

1. 
   Maxalliy krup (xikildok bugmasi).
   
2. 
   Tarkalgan krup A (fibrinoz laringotrexeit)
   
3. 
   Tarkalgan krup V (fibrinoz laringotrexeobronxit)
   

Bugilish boskichlari:

1. 
   boskich – krupoz yutal
   
2. 
   boskich – stenoz
   
3. 
   boskich – asfiksiya
   

Kasallik kuruk uvullovchi yutal, ovozning bugilishi bilan boshlanadi, xarorat kutarilgan yoki normal. Bola injik, bexol. Bu davr I boskich yoki katoral davr kabi aniklanadi, davomiyligi 1-3 kun. Asta-sekin ovoz bugilishi oshadi, ovoz sekin, tovushsiz (afoniya) bulib koladi. Nafas olish kiyinlashadi, tovush bilan xarakterlanadi. Nafas shovkinli, stenotik buladi. Stenoz xuruji davrida bola bezovta, kuruvda yuzda sianoz, kukrak kafasi kirgan joylari burtishi kuzatiladi. Nafas susaygan, taxikardiya. Vakti – vakti bilan bola tinchlanadi. Asta-sekin xurujlar kepayadi, davomiyligi uzayadi. Stenoz II boskichi – 2-3 kun davom etadi, keyinchalik stenoz davomiyga aylanadi. Nafas aktida yordamchi mushaklar ishtirok etadilar.

Yakkol afoniya – kislorod etishmovchiligi kuchayadi, bugmaning III boskichi – asfiksiya boskichi. Yuzi kulrang, sianotik (kulrang asfiksiya boskichi) yoki okish (okish asfiksiya boskichi) tusda, lablar sianotik, bola loxas, yuz ter tomchilari bilan koplangan. Agar vaktida yordam kursatilmasa bemorni yukotish mumkin. Gripp, kizamik, skarlatina bugmasi, yot jism, kuk yutal, bronxial astma va boshkalar bilan takkoslash lozim.

Asoratlari.

YuKT tomonidan: yurakni erta paralichi (kasallikning 3-4 kuni), miokarditlar (8-15 kun). 15-22 kunda periferik paralich (yumshok tanglay, akkomodatsiya) rivojlanishi mumkin.

Diagnostika.

Klinik va epidemiologik ma’lumotlarni tulik taxlil kilishga asoslangan. Asosan bakteriologik tekshiruv xisoblanadi. Tindol, Perpol muxitlarida utkaziladi. Bu muxitlarda Tellur tuzlari bulib, ular kaloniyalarni jigar rangga buyaydi .

Kasallikning birinchi kunlarida olingan juft kon zardoblari bilan bugma antigeni urtasida agglyutinatsiya reaksiyasi kuyiladi. 7-10 kun utgach yana kaytariladi. 1:80 va yukori titir diagnostik xosoblanadi. RPGA, passiv gemaglyutinatsiya reaksiyasi bugma anatoksini bilan – maxsus xisoblanadi va yukori sezgirlikka ega.

Davolash.

Barcha bugmali bemarlar shifoxongaga yotkiziladilar. Bugmali bemorga yarim suyuk engil xazm beladigan va yukori kalloriyali ovkat tavsiya etiladi.

YuKT faoliyati tomir ichiga glyukoza kuyish, tG’o efedrin, kordiamin va boshka preparatlar ineksiyasi bilan ushlab turiladi. Miokardit rivojlanishida kursatmaga asosan. Periferik paralich rivojlanganda mG’o V₁ vitamini va prozerin ineksiyasi kullashni talab kiladi. Bugilish rivojlanish xolatlarida kodein bilan ingalyatsiya buyuriladi. Kuchaysa – intubatsiya.

Asosiy davo vositasi bulib antitoksik bugmaga karshi zardob xisoblanadi. Yuboriladigan zardob dozasi bemor yoshiga, kasallik ogirligi va muddatiga karab belgilanadi.

Bugmaning maxalliy shakllarida davolash 1-kuni bemorga 15000 – 20000 ED, toksik shakllarida 25000-60000 ED yuboriladi.

Oldini olish va epidemiologik choralar.

Bemor kasalxonaga yotkizilgach, uning uyida dezinfeksiya (nam yoki formalinli) utkaziladi. Mulokatda bulgan shaxslar karantinda buladilar.

Bugmani maxsus profilaktikasi bugma anatoksini bilan emlash orkali utkaziladi. Vaksinatsiya (AKDS va ADS–M) 1-1,5 yoshli bolalarga utkazilmaydi. Birinchi emlanganda tG’o 1 ml (25 AE) bugma anatoksini yuboriladi. 20-30 kun utgach 2-emlash utkaziladi – tG’o 2 ml anotoksin.

Birlamchi revaksinatsiya vaksinatsiyadan 3-6 oy utgach bir marotaba 1 ml yuborish orkali utkaziladi. Yoshiga mos revaksinatsiya 3-4, 7-8 va 12 yoshli bolalarga utkaziladi. Ma’lum epid. xolatlarga karab vaksinatsiya va revaksinatsiya kayta utkaziladi.