Mavzu: Dorivor o’simlik mahsulotlarini qabul qilish va me'yoriy hujjatlar asosida tahlil qilish. Mahsulotni qabul qilish qoidalari, ularning chinlik va sifat mezonlarini amaldagi me’yoriy hujjat asosida aniqlash
Yüklə 394,72 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
STANDARTLARNING KATEGORIYASI
Standartlar ta’sir qilish sohasi, mazmuni va tasdiqlanish darajasiga qarab quyidagi kategoriyalarga va turlarga bo‘linadi: 1. Davlat standartlari — GOST GOST ko‘p miqdorda ishlab chiqariladigan hamda xalq ho‘jaligining hamma sohasida ishlatiladigan o‘simlik mahsulotlari uchun Gosstandartni qarori bo‘yicha tuziladi va tasdiqlanadi (kuchga kiritiladi, o‘zgartiriladi yoki bekor qilinadi). Tasdiqlangan GOST ga tegishli belgi beriladi. Bu belgi GOST indeksi, ro‘yxat nomeri va GOST ni tasdiqlangan yilidan tashkil topadi. Masalan: GOST 13.309.79. Bu belgida 13 — GOST indeksi, 309 — shu standart ro‘yxat nomeri, 79 — esa GOST ning tasdiqlangan yili. Davlat standartlarini talablariga rioya qilish respublika miq- yosidagi hamma idoralarga, korxonalarga va muassasalarga majburiydir. 2. Soha standartlari — OST. OST biror sohaga tegishli korxonalarda, muassasalarda, idoralarda ishlatiladigan hamda ularga tegishli bo‘lgan namu- nali texnologik jarayon, normalar, talablar, qoidalar, usullar va boshqalarga ishlab chiqiladi va shu sohaning Vazirligi (boshqarmasi) tomonidan tasdiqlanadi (kuchga kiritiladi, o'zgartiriladi yoki bekor qilinadi). OST talablariga itoat etish sohaning hamma korxonalari, idoralari hamda shu soha mah- sulotini ishlatadigan boshqa soha idoralari va korxonalari uchun majburiydir. 3. Korxona standard — STP. STP biror korxona uchun qabul qilingan norma, talablar, qoidalar, usullar va boshqalar uchun ishlab chiqiladi, korxona boshlig‘i tomonidan tasdiqlanadi (kuchga kiritiladi, o‘zgartiriladi yoki bekor qilinadi) va uning talablariga itoat etish shu korxona uchun majburiydir. Dorivor vositalar va dorivor o'simlik mahsulotlari uchun me’yoriy-texnik hujjatlar SogMiqni saqlash Vazirligi tomonidan tasdiqlangan soha standard OST 42-1-71 «Dorivor vositalar va dorivor o‘simliklar mahsulotlariga me’yoriy-texnik hujjatlarni ishlab chiqish, kelishish va tasdiqlash tartiblari» ga binoan tuziladi. Me’yoriy-texnik hujjatlar dorivor vositalar sifatini doimiy ravishda yaxshilanishini ta’minlashi kerak hamda o‘z talablarini fan va texnika yutuqlari asosida doimo mukam- mallashtirishi lozim. Dorivor vositalar va dorivor o‘simliklar mahsulotlariga ishlanadigan me’yoriy-texnik hujjatlar quyidagilar: Davlat standartlari — GOST, farmakopeya maqolasi — FS, vaqtincha farmakopeya maqolasi — VFS va soha standard — OST. OST — ilmiy-texnik atamalar, umumiy texnik hujjatlar, texnologik normalar, qabul qilish qoidalari, belgilash — mar- kalash, saqlash, transportlarda jo’natish qoidalari va boshqalarga tuziladi. GOST — ko‘p miqdorda ishlab chiqariladigan hamda xalq ho'jaligining hamma tarmoqlarida ishlatiladigan o‘simlik mah- sulotlari uchun tuziladi va Gosstandart tomonidan tasdiqlanadi. FS — Sogiiqni saqlash Vazirligi tomonidan tibbiyot sohasida ishlatishga ruxsat etilgan, ko‘plab, seriyalab ishlab chiqariladigan dorivor vositalar va dorivor o‘simliklar mahsulotlariga tuziladi, hamda Sog‘liqni saqlash Vazirligining Dori vositalari va tibbiy texnika sifatini nazorat qilish Bosh boshqarmasining boshlig'i tomonidan tasdiqlanadi. VFS — Sog‘liqni saqlash Vazirligining Farmakologik qo‘mitasi tomonidan tibbiyot sohasida ishlatishga tavsiya etilgan, keyincha- lik ko'plab chiqarishga mo‘ljallangan yangi dorivor vositalaming sanoatda birinchi chiqarilgan nushalari va dorivor o‘simliklami yangi turlariga tasdiqlanadi. VFS qisqa, lekin 3 yildan ziyod bo‘lmagan muddatga tas- diqlanadi. FS va VFS lar davlat standartlariga (GOST ga) tenglashtir- ilgan. Shuning uchun barcha dorivor vositalar va dorivor o‘simliklar mahsulotlarini ishlab chiqaradigan, nazorat qiladigan va ishlatadigan hamma korxona, muassasalar va idoralar FS va VFS talablariga itoat etishlari majburiydir. Qadimdan keng miqyosda ishlatib kelinayotgan, kasalliklarni davolashda katta ahamiyatga ega bo‘lgan, o‘z qimmatini yo‘qotmaydigan dorivor vositalar va dorivor o‘simliklar mah- sulotlariga tuzilgan farmokopeya maqolasi Davlat farmakopeyasidan o‘rin oladi. Davlat farmakopeyasida bulardan tashqari yana turli maqolalar (fizik, fizik-kimyoviy, kimyoviy va biologik tahlil usul- lari, dorilarni tahlilida ishlatiladigan reaktivlar, indikatorlar, as- boblar, idishlar va boshqalar to‘g‘risida) bo‘lib, ular qonuniy kuchga ega. Shuning uchun Davlat farmakopeyasining dorivor vositalar va dorivor mahsulotiga bo'lgan talablarini bajarish ul- ami ishlab chiqaruvchi, nazorat qiluvchi, saqlovchi va ishlatuv- chi korxona, muassasa va idoralarga majburiydir. Davlat farmakopeyasi va farmakopeya maqolasi vaqti-vaqti bilan qaytadan ko‘rib chiqiladi va yangidan tasdiqlanadi, eskilari esa o‘z kuchini yo‘qotadi. . Dorivor o'simliklar mahsulotlariga tuzilgan hamma me’yoriy- texnik hujjatlar (FS, VFS, GOST va boshqalar) bir xil tuzi- lishga ega hamda ularda keltirilgan ma’lumot ham bir xil tartibda bayon etilgan. Maqolaning sarlavhasida dorivor o‘simlik mahsulotining lo- tin, o‘zbek va rus tilida nomi beriladi. Kirish qismida mahsulotni qanday o‘simlikdan (yowoyi holda o‘sadigan yoki o‘stiriladigan) va qachon tayyorlanganligi (yig‘ish davri yoki o'simlikning o‘sish fazasi), o'simlik va oilasining o‘zbekcha, ruscha hamda lotincha nomlari keltiriladi. |