Mavzu: gen faoliyatining boshqarilishi kirish Asosiy qisim

Eukariotlarda prokariotlardagi kabi ayrim hujayra doirasidagi genlar faoliyati regulatsiyasidan tashqari, butun organizm doirasida faoliyat ko‘rsatuvchi genlar majmuasi faoliyatining regulatsiyasi ham mavjud.

Prokariotlarda transkripsiya va translatsiya jarayonlari ketma- ket amalga oshadi. Eukariotlarda esa transkripsiya va translatsiya jarayonlaridan tashqari ulaming orasida uchinchi jarayon splaysing va protsessing hodisasi kechadi. Buning natijasida oldin yadroda pre-i-RNK sintezlanadi.

Eukariotlarda to‘qima hujayralarining differensiatsiyasi va organ­laming rivojlanishini ta’minlovchi genlar faoliyatining regulatsiyasiga gormonlar ta’siri kuchli boiadi. Sutemizuvchilarda esa bu jarayonga jinsiy gormonlar ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi.

Molekular genetika dalillarining ko‘rsatishicha, eukariotlar- dagi genlar faoliyatining regulatsiyasiga xromosoma tarkibidagi 212 giston va giston boimagan oqsillar ham ta’sir ko⁶rsatadi. Gistonlar, ayniqsa, HI gistoni genlar faoliyatini to‘xtatishligi, giston boi­magan oqsillar esa, aksincha, genlar faoliyatining namoyon boii- shiga ta’sir etadi.

Kelgusi avlodga zigota hosil boiishi orqali berilgan genetik axbo­rotning organizmlar ontogenezi davomida belgi va xususiyatlar fenotip shaklida namoyon boiish qonuniyatlari mukammal «Ontogenezning genetik asoslari» bobida bayon etiladi.