Mavzu: Gularning kelib chiqishi va tuzulishi Reja: Kirish

1.6. Gullash

Gullarning hosil bo’lishi uchun o’simlikda oziq moddalarni birmuncha to’plangan bo’lishi kerak: shuning uchun hayotining birinchi yo’li gullagandan o’simliklar ekiladigan so’ng kamida 20-30 kun o’tgandan keyin yoki, ko’pincha, vegetatsiya davrining o’rtalarida gullaydi. Ko’p o’simliklar esa hayotining ikkinchi-uchinchi va undan keying yillarda,ko’pincha daraxtlar bo’lsa,o’nlab yil o’tganda keyingina gullaydi. Bu o’rinda muayyan o’simlik turining mustahkamlanib qolgan irsiy xuxusiyatlari asosiy factor bo’lib hisoblanadi, ammo gullash davrining boshlanishiga bundan boshqa faktorlar ham ta’sir etadi. To’ka yoki ildiz bachkilaridan yoki yetilgan daraxtlardan olingan qalamchalardan o’sib chiqqan daraxtlar urug’lardan chiqqan daraxtlardan ko’ra tezroq gullaydi, yakka o’sadigan daraxtlar daraxtzorlarda o’sadigan daraxtlarga nisbatan oldinroq gullaydi. Daraxtzorlarda daraxtlar sustroq rivojlanadi.

Ko’plab azotli o’g’it berish, zo’r berib o’sish, gullashni kechiktiradi;bukiladi. Bu holda urug’kurtak, odatda, to’ntarilib, uzun band bilan pastga osilib turadi.Urug’kurtakning tashqi qoplag’ichi shu bandga zich taqalib turadi yoki hamma unga qo’shilib ketadi. Nutsellus to’g’ri holatda qoladi. Ko’p uchraydigan shunday urug’kurtaklar teskari yoki anatrop deb ataladi. Buqiq yoki kam pilotrop urug’kurtaklar kamroq uchraydi, ularda bir tomoni ko’proq o’sganligi natijasida nutsellus bilan qoplag’ichlari egilib qoladi, natijasida chang yo’li xolatsaning yonginasiga to’g’ri keladi ( chinnigullilar, olabutalar, ba’zi butgullilar va boshqalarda). Urug’kurtaklar bu tiplarining o’rtasida oraliq formalari ham bor, ular maxsus nomlar bilan ataladi.

Urug’kurtaklar gul tugunida olgan joyiga qarab/ quyidagicha bo’ladi: tugun tagida tik turuvchi urug’kurtaklar ( torongullilar, olabutalar, qichitqitikanlar, murakkabgullilar va boshqalarda), tugunning yuqorisidan

pastga qarab osilib turuvchi urug’kurtaklar (soyabongullilar, behisunbullar, to’ng’iztaroq va bohqalarda),tugunning yoki devorlarida yoki markaziy burchak yoki bo’lmasa soxta- o’q urug’ bandlarida joylashgan gorizontal yoki yon urug’kurtaklar. Bir tomondan, gorizontal urug’kurtaklar orasida,ikkinchi tomondan, osilib turuvchi urug’kurtaklar bilan to’g’ri turuvchi urug’kurtaklar orasida oraliq holatlar ham bo’ladi.

1.