Mavzu: Ijtimoiy pedagogika va pedagogik sotsiologiyaga extiyoj va zamonaviy jamiyat rivojining zaruriy shartlari

ESSE.
Mavzu: Ijtimoiy pedagogika va pedagogik sotsiologiyaga extiyoj va zamonaviy jamiyat rivojining zaruriy shartlari.
. Ijtimoiy pedagogikaga kirish Ijtimoiy pedagogikaning fan sifatidagi mohiyatini aniqlash uchun "fan" tushunchasining o’zi ob’ektiv bilimlarni tizimlashtirish va ishlab chiqishga qaratilgan faoliyat ekanligini ta’kidlash lozim. Tushunchaning ilmiy-mazmuniy jihatini o’rganish "ijtimoiy pedagogika" atamasiga e’tibor qaratishni talab qiladi. U ikki sohadan iborat bo’lib, "Pedagogika" va "Sotsiologiya" fanlari ma’nosining integratsiyasidan (birlashuvidan) vujudga kelgan. Bu birlashuv tasodifiy bo’lmasdan, u fandagi tabaqalashuv va ixtisoslashuvning zamonaviy jarayonlariga bog’liq. Ijtimoiy pedagogika fani pedagogika singari ta’lim-tarbiya jarayoni va hodisalarini o’rganadi. Biroq ular o’ziga xos yunalishlarni va xususiyatlar sh tadqiqqiladi. Bu fanning o’ziga xos xususiyati undagi "ijtimoiy" so’zida mujassamlashgan. "Ijtimoiy" (lotinchada — umumiy, ijtimoiy) tushunchasi orqali insonlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarning turli shakllari bilan bog’liq barcha jarayonlar tushuniladi. Bu degani, agar pedagogika o’sib kelayotgan avlodlarning ta’lim-tarbiyasi haqidagi fan bo’lsa, ijtimoiy pedagogika — ta’lim-tarbiya jarayonida bolaning jamiyatga, ijtimoiy muhitta kirib borishi, qo’shilishi (integratsiyasi) bilan bog’liq hodisalarni o’rganadigan fan. Bolaning jamiyatga "kirish" jarayoni, uning muayyan ijtimoiy tajribani egallashi (bilim, qadriyat, yurish-turish qoidalari va boshqalar) ijtimoiylashuv deyiladi.
Fanning predmeti, ob’ekti, maqsad va vazifalari, uning boshqa pedagogik fanlar bilan bog‘liqligi
Pedagogikaning ob’ekti — bu bola, ijtimoiy pedagogikaning ob’ekti esa xulqi va me’yorida og’ishish bo’lgan bola. Pedagogikaning o’rganish predmeti bolani tarbiyalash qonuniyatlari hisoblansa, ijtimoiy pedagogikaning predmeti — bolani ijtimoiylashtirish qonuniyatlari hisoblanadi.
Muayyan fanning tadqiqot ob’ekti real dunyoning ma’lum bir sohasi, real voqelik, shu fanning o’rganish maqsadi deb tushuniladi. Har qanday fanning mavzusi nazariy ajralmaslikning natijasidir, bu esa olimlarga o’rganilayotgan ob’ektning muayyan jihatlarini, shuningdek rivojlanish va ishlash modellarini aniqlashga imkon beradi. Sاunday qilib, fanning ob’ekti ob’ektiv haqiqatning bir qismidir, mavzu uni tushunish natijasidir.
Bir xil ob’ektni turli fanlar o’rganishi mumkin. Masalan, inson biologiya, falsafa, psixologiya, sotsiologiya, pedagogika va boshqa fanlarning o’rganish ob’ektidir. Biroq, bu fanlarning har biri o’z mavzusiga yega, ya’ni.ob’ektda, bu holda, insonda aniq nimani o’rganadi. Shunday qilib, psixologiya inson aqliy rivojlanishining naqshlari va mexanizmlarini o’rganadi, pedagogika insonni tarbiyalash va o’qitish usullarini o’rganadi va hokazo. Shu bilan birga, har qanday fan ob’ektga yondashishda u shakllangan an’ana, unda ishlab chiqilgan kontseptual apparat, uni qiziqtiradigan haqiqat hodisalarini o’rganadigan vositalar va usullar bilan cheklangan. Falsafa va ijtimoiy pedagogika.
Falsafa (yunoncha «donolik», «donishliknisevish») eng umumiy fan (nazariya), dunyoqarash shakllaridan biri bo'lib inson faoliyati sohalaridan biri. Ijtimoiy pedagogika fanining metodologik asosini falsafa tashkil etadi. Chunki ijtimoiy tarbiyaning maqsadi, vazifalari; shaxsning ijtimoiylashuv muammolari kabi muammolar har ikki fanni birlashtiradi. Mazkur tushunchalarni ilmiy dalillashda ijtimoiy pedagogika falsafa fanining qonuniyatlariga tayanadi. Psixologiya va ijtimoiy pedagogika. Psixologiya — inson faoliyati va xattiharakati jarayonida voqelikning psixik aks etishi, ruhiy jarayonlar, holatlar, hodisalar, hislatlar toʻgʻrisidagi fan sifatida psixika qonuniyatlarini, inson ruhiy holatlari shakllanishini filogenetik va ontogenetik taraqqiyot birligida ochishga xizmat qiladi. Ijtimoiy pedagogika shaxs ijtimoiylashuvi masalalarini tadqiq qilish mobaynida aynan ana shu ma’lumotlardan foydalanadi.Sotsiologaya va ijtimoiy pedagogika. Sotsiologiya (lot. socius - jamiyat, yun. λόγος - bilim, taʼlim, tushuncha) — bir butun tizim hisoblangan jamiyat haqidagi va ayrim ijtimoiy tartibotlar, jarayonlar, ijtimoiy guruhlar, shaxs va jamiyat munosabatlari toʻgʻrisidagi fan bo’lib, uning maʼlumotlariga tayanib shaxs ijtimoiylashuviga doir xulosalar chiqariladi. Etika va ijtimoiy pedagogika. Etika (yun. yegpoz — xulq, odat] - "axloq falsafasi" shaxs yoki jamiyat odatlarini, axloq normalarini oʻrganuvchi hamda belgilovchi falsafiy tadqiqot sifatida ijtimoiy pedagogika fani bilan bog’liq bo’lib, shaxs ijtimoiylashuvida "toʻgʻri"-"notoʻgʻri", "yaxshi"-"yomon" hatti-harakatlarni anglash asosida faoliyat yuritish imkonini yaratadi. Etnografiya va ijtimony pedagogika. Etnografiya barcha xalqlarning, etnik birlikning turli tiplari, ularning kelib chiqishi (etnogenezi), turmush tarzi, urfodatlari, moddiy va maʼnaviy taraqqiyot darajasidan qatʼi nazar, teng holda oʻzaro tafovuti yoki umumiyligi va oʻxshashligini, ularning oʻziga xos xususiyatlarini oʻrganuvchi maxsus fan sohasi sifatida ijtimoiy pedagogika bilan chambarchas bog’liq. Etnografiya fani shaxs ijtimoiylashuvida urf-odatlar, maʼnaviy madaniyat va milliy xususiyatlarini ijtimoiylashuv bilan bogʻliq holda oʻrganadi. Ijtimoiy pedagogika muammolarini hal etishda etnografiya, xalq pedagogikasi kabi fanlar ham alohida o’rin tutadi. Ijtimoiy pedagogika boshqa oraliq fanlar ma’lumotlaridan tayyor holda foydalanmaydi. Bu ma’lumotlar pedagogik nuqtayi nazardan tanlovdan o’tgandan keyin maqsadga muvofiqlashtirilgan holda amalda joriy etilad