Mavzu: Ikki qavatli lipid membranalari. Bir va ikki qavatli sun‘iy membranalar

Fosfolipid molekulasining kimyoviy strukturasi
Fosfolipidlar boshqa lipidlar singari, fosfatidiletanolamin, 3 atomli spirt glitsirin ikkita yog‘li kislotadan tashkil topgan. 3atomli spirt –glitsirin ikki yog‘ kislatasi va fosfor kislotasini murakkab efir bog‘i orqali bog‘laydi. Glitsirin- fosfolipidlar molekulasida asosiy bog‘lovchi zveno bo‘lib hisoblanadi. Qoraytirilgan qismi-glitsirindir.


Membrana oqsillari
Proteinlar membrana orqali turli yo‘llar bilan bog‘lanishadi:
* Integral membrana oqsillari- transmembrana spirallashgan (domen) qismlaridan tashkil topgan, ya’ni ular lipid qo‘shqatlamini bir necha marta kesib o‘tadi. Bunday oqsillar lipidlar qurshovi bilan mustahkam bog‘langan bo‘ladi.
* Periferik membrana oqsillari- membranada lipid langar zanjiri yordamida ushlanib turishadi va membrananing boshqa komponentlari bilan o‘zaro bog‘lanishadi.
* Ayrim lipid molekulalari va hujayra yuzasi oqsillari kovalent bog‘lari orqali uglevod komponentlarini membrananing tashqi tomoniga ko‘tarib turishadi. Bularga glikoprotein va i glikolipidlar deyiladi va ular qo‘shimcha bog‘lanmagan glipoprotein va polisaxaridlarbilan birga hujayra qobig‘ni (glikokaliks) hosil qiladi.
Biomembranalar tarkibi va funksiyasi
Hayvon hujayralarida asosiy membranalar bo‘lib plazmatik membranalar, yadroning tashqi va ichki membranasi, endoplazmatik retikulum va Goldji apparatining membranalari, mitoxondrya membranasining tashqi va ichki membranalari hisoblanadi. Lizosomalar, peroksisomalar va har xil vezikulalar sitoplazmadan o‘zining membranalari bilan ajratilgan bo‘ladi. O‘simlik hujayralari ham xloroplastlar, leykoplastlar va vakuolalar membranalaridan tashkil topgan.