Mavzu: “ilk qadam” davlat o’quv dasturiga muvofiq ta’lim tarbiya arayonini rejalashtirish

Davlat talablarining maqsadi 
— mamlakatda o‘tkazilayotgan 
ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni, xorijiy mamlakatlar ilg‘or tajribasi hamda 
ilm-fan 
yutuqlari 
va 
zamonaviy 
informatsion 
kommunikativ 
texnologiyalarni inobatga olgan holda maktabgacha ta’lim tizimida 
ma’nan mukammal va intellektual rivojlangan shaxsni tarbiyalashdir.
Davlat talablarining vazifalari quyidagilar hisoblanadi:
maktabgacha yoshdagi bolalarning rivojlanishi, ta’lim-tarbiyasi 
mazmuni va sifatiga qo‘yiladigan talablarni belgilash; 
milliy, umuminsoniy va ma’naviy qadriyatlar asosida bolalarga 
ta’lim-tarbiya berish, rivojlantirishning samarali shakllari va usullarini 
joriy etish;
ta’lim-tarbiya jarayoniga pedagogik va zamonaviy axborot-
kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish; 
kadrlarni maqsadli va sifatli tayyorlash uchun ta’lim, fan va ishlab 
chiqarishning samarali integratsiyasini ta’minlash.
Davlat talablari quyidagi tamoyillar asosida tatbiq etiladi: 
bolaning noyobligi;
“Men” konsepsiyasi va shaxsiy ta’limini yaratishda bolaning faol 
roli; 
bolaning huquqlarini himoya qilish va ta’minlashning muhimligi;
bola ta’limi va rivojlanishida kattalarning asosiy roli; 
Bolalar rivojlanishida individual farqlanishlar mavjudligi sababli, 
har bir bolaga moslashuvchan bo‘lib, individual variativlik asosida 
yondashish.

Davlat talablari bolaning quyidagi rivojlanish sohalari bo‘yicha 
belgilanadi 

---


jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi; 

ijtimoiy-hissiy rivojlanish; 

nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari; 

bilish jarayonini rivojlanishi; 

ijodiy rivojlanish. 
Barcha ota-onalar o'sib borayotgan farzandlari tengdoshlari bilan 
muloqot qilishda muvaffaqiyat qozonganini tushundilar. Axir, bolalar 
bilan muloqot orqali jamiyatda va shaxsda xarakter, xatti-harakatlar turi 
shakllanmoqda. Shuning uchun maktabgacha yoshdagi bolalar uchun 
ijtimoiy moslashuv juda muhimdir. Har qanday kollektivga borish uchun 
odamlar o'zlarini o'rganish va o'zlarini "oshkor etish" uchun vaqt kerak, 
bolalar esa jamoatda yashashni o'rganadilar, bu esa ularning 
rivojlanishiga bevosita ta'sir qiladi. 
Bolaning ijtimoiy xususiyatlari 
Maktabgacha yoshdagi bolalarni ijtimoiy rivojlanishi bolaning 
jamiyat qadriyatlari, urf-odatlari va madaniyatini, shuningdek, jamiyatda 
qulay hayot kechirishiga yordam beradigan shaxsning ijtimoiy 
xususiyatlarini o'zlashtiradi. Ijtimoiy moslashuv jarayonida bolalar 
muayyan qoidalar asosida yashashni o'rganadilar va xatti-harakatlar 
normalarini hisobga olishadi. 
Aloqa jarayonida bola ijtimoiy muhitga ega bo'lib, uning yaqin atrofi: 
ota-onalar, bog 'o'qituvchilari va tengdoshlari tomonidan ta'minlanadi. 
Ijtimoiy salohiyat bolaning faol ravishda muloqot qilish va axborot 
almashinuvi tufayli amalga oshiriladi. Ijtimoiy mas'uliyatsiz bo'lgan 
bolalar ko'pincha boshqalarning tajribalarini rad etadi va kattalar va 
tengdoshlar bilan muloqot qilmaydi. Bu madaniy ko'nikmalarni 

---

egallamasligi va zarur ijtimoiy fazilatlarni yo'qotishi tufayli kelajakda 
antisional harakatlarga olib kelishi mumkin. 
Har qanday faoliyat maqsadga egadir va bolaning maqsadga erishish 
qobiliyati unga o'ziga ishonch bag'ishlaydi va uning vakolati haqida 
xabardor qiladi. Muhim ahamiyatga ega bo'lgan narsa to'g'ridan-to'g'ri 
jamiyatning bahosini aks ettiradi va o'zining benuqsonligiga ta'sir qiladi. 
Bolalarning o'z-o'zini baholashi ularning ijtimoiy salomatligiga va xatti-
harakatlariga bevosita ta'sir qiladi. 
Bolalarning ijtimoiy tajribasini shakllantirish usullari 
Bola shaxsining uyg'un rivojlanishi uchun bolalarning ijtimoiy 
rivojlanishi yaxlit pedagogik tizimga asoslangan bo'lishi kerak. Bolaning 
ijtimoiy maqomini shakllantirishga ta'sir qiluvchi usullar quyidagilarni o'z 
ichiga oladi: 
1.
O'yin
: o'yinda bolalar o'zlarini turli jamiyat rollarini o'ynashadi, bu 
esa ularni jamiyatning to'la-to'kis a'zolari deb his etishlariga olib 
keladi. 
2.