15-MAVZU. INNOVATSION RISKLARNI BOSHQARISHNING
INTEGRALLASHGAN TIZIMI
1. Innovatsion loyihalar bilan bog`liq risklarni tahlil qilishning va
ularni boshqarish;
2. Innovatsion loyihalarda risklarni sifat va miqdor jihatdan tahlil
qilish;
3. Risklarni tahlil qilish va boshqarish
4. Risklarni tahlil qilish va boshqarishning horij tajribalari
1. Innovatsion loyihalar bilan bog`liq risklarni tahlil qilishning va ularni
boshqarish
Investitsiya loyihalarini amalga oshirishning
maqsadga muvofiqligini hal
etishda risk tahlili asosiy o‘rinni egallaydi. Bunday tahlil asosida loyiha yuzasidan
mumkin bo`lgan barcha yo‘qotishlar o‘rganilib, ularning oldini olish yoki tegishli
vaziyatlarda ularni benuqson hal etish yoki pasaytirish choralari ishlab chiqiladi.
Riskdan keladigan yo‘qotishlarni kamaytirish yoki barham toptirish va ular bilan
bogdiq salbiy oqibatlarni kamaytirish usullarini taklif etish uchun, eng avvalo,
risklarning vujudga kelishiga imkon
beruvchi omillarni aniqlash, ularning
ahamiyatini baholash, ya’ni “risk tahlili” deb nomlanuvchi ishni bajarish lozim
bo`ladi
. Risklarni boshqarish risk va foyda miqdorini oqilona qo‘shilmasini
aniqlashga qaratilgan harakatlardir. Risklarni boshqarishning
asosiy maqsadi -
ularni pasaytirish hisoblanadi.
Risklarni boshqarish quyidagi asosiy bosqichlarga bo`linadi:
• Risk omilini aniqlash;
• Risk omilini tahlil qilish va baholash;
• Risklarni pasaytirish bo‘yicha ishlarni rejalashtirish yoki risk
oqibatlarini bartaraf etish;
• Risklarni oldini olish
va nazorat qilish;
• Risklarni boshqarish usullarini tanlash va qo`llash;
• Risk vaziyatlari va ularni oqibati xaqida ma’lumot to‘plash va
kelajakka tavsiyalar ishlab chiqish.
Risklarni
boshqarishdagi
asosiy
vazifa
-
amaldagi
bozor
kon’yunkturasiga mos darajada risklarni minimallashtirish, kreditlash
xizmatlari bozorida bank pozitsiyasini minimum saqlab qolishdir.
Riskni
boshqarishdagi asosiy yo ‘llar: risklarni ajratish;
risklarni loyiha
ishtirokchilari o‘rtasida taqsimlash; mo`ldiy ta’minotni olish (garov);
moliyaviy ta’minotni olish (kafolat yoki kafillik); risklarni kredit bo‘yicha
yuqori foiz stavkasiga ko‘chirish; risklarni venchur kreditlashga qabul qilish;
qarzlar bo‘yicha yo‘qotishlarni qoplash uchun fondlarni shakllantirish
kabilardan iborat. Bu esa riskni boshqarish bo‘yicha quyidagi ish
yo‘nalishlarini talab qiladi: har bir mijoz bo‘yicha doimiy monitoring olib
borish; ma’lum bir mijozning asosiy xo‘jalik
faoliyatiga aloqador tarmoq
holatining doimiy monitoringini yuritish; kafolatni jalb qilish va tahlil etish;
risk uchun kompensatsiya olish (garov, kafolat va boshqalarni amalga
oshirish).
Quyida investitsiya loyihalarini ishlab chiqishda aniqlanuvchi, hisobga
olinuvchi
risklami tahlil qilish, ularni loyihani ishlab chiqish va amalga
oshirish jarayonlaridagi yana boshqa bir boshqarish tizimining bosqichlari
keltirilgan:
- risklami boshqarishni rejalashtirish;
- risklami tasniflash;
- risklami sifat jihatdan baholash;
-
risklami miqdoriy baholash;
-risklami rejalashtirish (aniqlash) va ularni hal etish uslublarini tanlash;
- risklarning monitoringini olib borish.