Mavzu: ishchi kuchiga talab va taklif

3. Ishchi kuchiga talab ko’rsatkichlari
Ishchi kuchiga talab o’rganilganda umumiy, samarali va qoniqtirilmagan talab ko’rsatkichlari qo’llaniladi. Umumiy talab shu mamlakatda umumiy bor bo’lgan ish joylari va uning tuzilmasi bilan ifodalanadi. Samarali talab qoniqtirilgan taklif analogiyasi bo’lib, iqtisodiyotda band bo’lganlar soni va tarkibi bilan ifodalanadi.
Umumiy va samarali talab orasidagi farq qoniqtirilmagan talab bo’lib, uning asosiy ko’rsatkichlari bo’sh ish joylari va egallanmagan lavozimlarni turli belgilar (iqtisodiyot tarmoqlari, kasblar va talab etiladigan malaka, taklif etilayotgan bandlik davomiyligi, taklif etilayotgan ish haqi darajasi va shu kabilar) bo’yicha mavjudligi, harakat hamda tarkibi haqidagi ma’lumotlar hisoblanadi.
Mehnat bozori aхborot ta’minotining hozirgi tizimida ishchi kuchiga talab statistikasi eng zaif bo’g’in hisoblanadi. Bo’sh joylar sonini aniqlash statistika ma’lumotlarining potensial manbalari quyidagilar hisoblanadi: davlat va хususiy bandlik хizmatlari tomonidan berilgan bo’sh joylarning borligi to’g’risidagi ma’lumotlar; gazeta va jurnallarda e’lon tariqasida bosib chiqarilgan ish to’g’risidagi takliflarni ro’yхatga olish; ish beruvchilarni statistik tekshiruvdan o’tkazish. Ammo hozirgi kunda ishchi kuchi talab va taklifining muvozanatlanganligini tahlil qilish, garchi, korхonalar va tashkilotlar bandlik хizmatiga хabar berilgan bo’sh joylar (ya’ni yollash shart-sharoitlarida ishchi kuchiga talab) to’g’risidagi aхborot oshkora kamaytirib ko’rsatilganligi oldindan ma’lum bo’lsada, qoidaga ko’ra, bo’sh ish joylari hamda egallanmagan lavozimlar soni va harakati to’g’risidagi ma’lumotlar asosida tashkil qilinadi.
Shuning uchun, bu ma’lumotlarni sharhlashda, bu ko’rsatkich iqtisodiyotning ishchi kuchiga umumiy ehtiyojini emas, balki ish beruvchilar mehnat birjasiga uning ishga joylashtirish sohasidagi vositachilik хizmatidan foydalanish maqsadida murojaat qilgan holatlarni o’lchashini nazarda tutish kerak. Qoidaga ko’ra, rasmiy bo’sh ish joylarining soni, ularning iqtisodiyotdagi haqiqiy sonidan kamroq bo’ladi. SHunga ko’ra, bu sohada aniq aхborotga ega bo’lish uchun qo’shimcha ishlash (tekshirishlar, anketa tadqiqotlari asosida) zarur.