Baynalminallashuv - bu jahon xo’jaliginig bir necha sub‘ektlari o’rtasidagi o’zaro aloqalarini o’rnatilishi va rivojlanishnig dastlabki bosqichidir.
Globallashuv (lotincha “globus” - yer kurrasi) - jahon xo’jaligining butun makonini qamrab oluvchi iqtisodiy munosabatlar yagona tarmog’ining tashkil topishi va rivojlanishini anglatadi.
Globallashuv jarayoninig quyidagi yo’nalishlarini ajratib ko’rsatish mumkin:
1) Mulkchilik munosabatlarining globallashuvi;
2) Kooperatsiya va mehnat taqsimotining nistabat yuqori darajasiga o’tish;
3) Xo’jalikning tashkil etishning butunlay yangi shakillarining paydo bo’lishi va rivojlanishi;
4) Xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning tartibga soluvchi rolini rivojlanishi. SHuningdek, jahon xo’jaligi globallashuv jarayonlarining ziddiyatli tomonlari ham mavjud. Bu ziddiyatlarning asosiylari quyidagilardan iborat:
- turli mamlakatlardagi iqtisodiy rivojlanishning bir tekisda bormasligi;
- boy va qashshoq mamlakatlar o’rtasidagi farqning qo’chayishi;
- ekologiya halokat tahdidlarinig kuchayib borishi;
- turli mamlakatlarda aholi sonining o’zgarishining farqlanishi va hakozo.
2-savol. Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning shakllari
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar - bu jahonning turli mamlakatlari o’rtasidagi xo’jalik aloqalari majmundir. Bu xalqaro iqtisodi munosabatlarni tashqi iqtisodiy aloqalar, jahon xo’jaligi deb ham yuritiladi.
Bu aloqalar quyidagi shakllarda namoyon bo’ladi:
Tovar va xizmatlarning xalqaro savdosi;
Kapital va chet el investitsiyalarining harakati;
Ishchi kuchi migratsiya; ishlab chiqarishing davlatlararo kooperatsiyasi;
Fan va texnika sohasidagi ayirboshlash;
Valyuta – kredit munosabatlari.
Tovar va xizmatlarning xalqaro savdosi eng avvalo milliy xo’jaliklarning xalqaro mehnat taqsimotidagi ishtirokida bog’liq. Xalqaro mehnat taqsimoti rivojlanishi natijasida jahon bozori tarkib topadi.
