Мавзу: Куйдирги

Etiologiyasi va patogenezi

4) jigarda surunkasiga venoz qon dimlanib qolishiga aloqador kardiovaskulyar (muskat) sirrozlar; 5) tabiatan har xil xolangitlar va holestazlar paytida boshlanadigan biliar sirrozlar; 6) Vilson-Konovalov kasalligida uchraydigan sirrozlar bo'lmish mis almashinuvi izdan chiqishiga aloqador irsiy kasalliklarga bog'liq sirrozlar; 7) alfa-l-antitripsinning irsiy yetishmovchiligiga aloqador sirrozlar. Alfa-1-antitripsin yetishmovchiligi, bir tomondan, o'pka emfizemasiga, ikkinchi tomondan neonatal gepatit tufayli boshlanadigan jigar yetishmovchiligiga olib boradi. Neonatal gepatit sezilarli holestaz, gepatositlarning nekrozi, mononuklear yallig'lanish reaktsiyasi, gepatositlar ShlK-musbat kiritmalar topilishi bilan ta’riflanadi. Mana shu jarayonlar zo'rayib boradigan bo'lsa, neonatal gepatit sirrozga aylanib ketadi; 8) kriptogen sirroz.

Shu bilan birga sirrozlarning klinik-anatomik toifasi ham tafovut qilinadi: 1) postnekrotik 2) portal va 3) aralash sirrozlar. Mikroskopik jihatdan monolobulyar, multilobulyar va aralash sirrozlar, faol va faolmas jigar sirrozlari ham farq qilinadi. Faol jigar sirrozida talaygina nekrotik o'zgarishlar sezilarli yallig'lanish reaktsiyasi bilan birga davom etib boradi. Faolmas sirrozda bu o'zgarishlar ancha kam bo'ladi.

Shu bilan birga sirrozlarning klinik-anatomik toifasi ham tafovut qilinadi: 1) postnekrotik 2) portal va 3) aralash sirrozlar. Mikroskopik jihatdan monolobulyar, multilobulyar va aralash sirrozlar, faol va faolmas jigar sirrozlari ham farq qilinadi. Faol jigar sirrozida talaygina nekrotik o'zgarishlar sezilarli yallig'lanish reaktsiyasi bilan birga davom etib boradi. Faolmas sirrozda bu o'zgarishlar ancha kam bo'ladi.

Postnekrotik va portal sirroz

Postnekrotik sirroz jigar parenximasida ro'y bergan katta-katta nekrozlar oqibatida boshlanadi. Nekroz va undan keyin autoliz natijasida retikulyar stroma ko'lapsgn uchrab, biriktiruvchi to'qim a o^ib kitadi va katta-katta fibroz joylari paydo bo'ladi (66-rasm). Stroma kollapsi portal uchliklar bilan markaziy venalaming bir-biriga yaqinlashib kelishiga olib keladi, Shuning natijasida bitta ko'ruv maydonida uchtadan ortiq uc’nlikni ko'rish mumkin. Xolangiolalar proliferatsiyasi, holestaz manzarasi ham kuzatiladi. Jigar to'qimasining yangidan hosil bo'lib turishi natijasida soxta bo'lakchalar paydo bo'lib boradi. Postnekrotik sirroz qisqa muddat (bir necha oy) ichida shakllanadi va odatda toksik jigar distrofiyasi, virusli gepatitning yashindek tez o'tadigan va massiv hamda submassiv nekrozlar bilan ta’riflanadigan xavfli xili oqibatida boshlanadi.