Mavzu: Mashinasozlik texnologiyasining kelajakda rivojlanish istiqbollari Reja

Mavzu: Mashinasozlik texnologiyasining kelajakda rivojlanish istiqbollari
Reja:
1. Mashinasozlik sanoati.
2. Mashinasozlik sohalari.

Mashinasozlik sanoati -xalq xoʻjaligi uchun mehnat qurollari, shuningdek, isteʼmol buyumlari va mudofaa ahamiyatiga ega boʻlgan mahsulotlar ishlab chiqaruvchi ogʻir sanoat sohalari majmui. Mashinasozlik sanoati butun xalqxoʻjaligini texnika bilan taʼminlashda moddiy asos hisoblanadi, ijtimoiy mehnat unumdorligi, texnika progressi, xalqning moddiy farovonligi va mamlakatning mudofaa quvvati Mashinasozlik sanoatining taraqqiyot darajasiga bogʻliq. Mashinasozlik sanoatining asosiy vazifasi xalq xoʻjaligining hamma sohalarini yuqori unum bilan ishlaydigan mashina va asbob-uskunalar bilan taʼminlashdir. Bu soha oʻz navbatida, mashinasozlik va metallga ishlov berish, metall buyumlar, metall konstruksiyalar ishlab chiqarish hamda mashina va asbob-uskunalarni tuzatish tarmoqlarining tarkibiy qismini tashkil etadi. Mashinasozlik sanoatiga energetika mashinasozligi, elektrotexnika, stanoksozlik va as-bobsozlik, traktorsozlik va q. h. mashinasozligi kabi yirik tarmoqlar kiradi.

Mashinasozlik sanoati sanoat sifatida 18-asrda vujudga keldi, dastlab 19-asrda Buyuk Britaniyada, Gʻarbiy Yevropaning baʼzi mamlakatlarida, keyinchalik AQShda tez rivojlana boshladi. Rossiyada 1mashinasozlik zavodi 18-asrda qurilgan.
Oʻzbekistonda Mashinasozlik sanoatining dastlabki korxonalari 20-asr boshlarida vujudga kelgan. Bu davrda metallga ishlov berish sanoati, asosan, 14 ta kichik tuzatish ustaxonalaridan iborat edi. Ularda, asosan, temir yoʻl, paxta tozalash va yogʻ zavodlarini taʼmirlash ishlari bajarilardi. Yalpi sanoat mahsuloti umumiy hajmida ogʻir sanoat va metallga ishlov berish tarmogʻining hissasi 1,3% ni tashkil etgan. 1920-yillardan qishloq xoʻjaligi, sanoat va transportning rivojlantirish zaruriyatidan mavjud taʼmirlash korxonalari kengaytirildi, yangilari kurila boshladi. 1927-yil noyabr da Toshkentda "Boshpaxtasanoat"ning mexanika zavodi ishga tushirildi. 1931-yilda bu zavod negizida taxta tozalash zavodlari uchun asbobuskunalar ishlab chiqarish va q.h. texnikasi taʼmiri bilan shugʻullanadigan "Qishloqmash" (hozirgi "Toshkent qishloq xoʻjaligi mashinasozligi zavodi" ak-siyadorlik jamiyati) tashkil etildi. 1941—45 yillardagi oʻrush davrida res-publikada 16 mashinasozlik zavodi ishga tushirildi. Sanoatning tarmoq tarkibi oʻzgardi. Urush davrida ishga tushirilgan mashinasozlik korxonalari front ehtiyojlari uchun qurolyarogʻ, oʻqdori va boshqa mahsulotlar ishlab chiqardi. 1945-yildan keyin paxtachilik va irrigatsiya qurilishi mashinalari ishlab chiqarish tiklandi, toʻqimachilik, kimyo va xalq xoʻjaligining boshqa tarmoqlari uchun yangi jihozlar ishlab chiqarish boshlandi. Paxta terish mashinalari, ekskavatorlar, koʻprik elektr kranlari, yigirish mashinalari ishlab chiqarish oʻzlashtirildi, korxonalarning ixtisoslashuvi va koopera-siyasi rivojlandi.
Respublikada Mashinasozlik sanoati 15 tarmoqqa mansub 100 dan ortiq yirik korxonalardan iborat. Ularning orasida traktorsozlik va q. h. mashinasozligi, toʻqimachilik mashinasozligi, paxta tozalash mashinasozligi, elektrotexnika sano-atining salmogʻi katta. Ayni paytda respublika iqtisodiyoti uchun yangi boʻlgan avtomobilsozlik, radioelektronika kabi sanoat tarmoqlari barpo etilmoqda.
Avtomobilsozlik. Avtomobillar, avtomobil dvigatellari, avtomobillarga ehtiyot qismlar, turli ji-hozlar va boshqa asboblar ishlab chiqarish Oʻzbekiston mustaqillikka erishganidan keyin shakllana boshladi. 1990-yillarga qadar respublikada avtomobilsozlik sanoati yoʻq edi. Oʻzbekistondagi bir necha avtomobil tuzatish zavodlari (Toshkent avtotuzatish zavodi 1939-yilda ishga tushirilgan), yengil mashinalarga xizmat koʻrsatadigan "Oʻzavtotexxizmat", "OʻzavtoVAZxizmat" ishlab chiqarish birlashmalari korxonalar, tashkilotlar va aholining avtomobillariga texnika xizmati koʻrsatib kelgan. Avtomobilsozlik sanoati sohasida ishlab turgan va yangi qurilayotgan zavodlar negizida avtomobil in-dustriyasini barpo etish, yengil va yuk avtomobillari, avtobuslar, trolley-buslar hamda ularga ehtiyot qismlar ishlab chiqarish, servis xizmatini yoʻlga qoʻyish, respublika xalq xoʻjaligining avtotransport texnikasiga boʻlgan ehtiyojlarini qondirish, avtomobil sanoatining raqobatbardosh mahsulotlar bilan jahon bozoriga chiqish vazifalari hal etilmoqda (qarang Avtomobil sanoati).
Traktorsozlik va qishloq xoʻjaligi mashinasozligi. Respublika mashinasozligida ishlab chiqariladigan jami mahsulotning qariyb 20% shu tarmoq hissasiga toʻgʻri keladi. 90-yil boshigacha tarmoqning koʻpgina mahsulotlari sobiq Ittifoq ahamiyatiga ega boʻlgan. MDH mamlakatlari boʻyicha paxta terish mashinalari, chigit seyalkalari, paxtachilikka moslashtirilgan chopiq traktorlari, traktor tirkamalarining asosiy kismi Oʻzbekistonda ishlab chiqariladi. 30-yillar boshida paxtachilikda ishlatiladigan ekish va tuproqqa ishlov berish mashinalari, paxta tozalash zavodlari uchun texnologik va boshqa jihozlar Oʻrta Osiyoda yagona "Boshpaxtasanoat"ning mexanika zavodida tayyorlangan. 90-yilga kelib traktorsozlik va q. h. mashinasozligi tarmogʻida 20 dan ortiq zavod, birlashma va tashkilotlar faoliyat koʻrsatdi. Bu tarmoqda paxtachilik traktorlari, dvigatellar, traktor tirkamalari, paxtachilik texnikasi kompleksi, bogʻdorchilik va tokchilik mashinalari, q. h. mashinalari reduktorlari, chorvachilik, ozuka tayyorlaydigan mashinalar, ehtiyot qismlar va h. k. ishlab chikariladi. 20-asrning 90-yillar boshida quvvati 30 ot kuchi boʻlgan TTZ - 30 traktori va unga moslangan q. h. mashinalari va qurollari majmui yaratildi. Traktorsozlikning yirik korxonalari — "Toshkent traktor zavodi" davlat-aksiyadorlik jamiyati va "OʻzKeystraktor" qoʻshma korxonasida TTZ-30, MT-30, TTZ-100K.10, TTZ-100K.11, SX-100 ("Keys"), SXR-100 va boshqa paxtachilik, universal traktorlari, traktor tirkamalari, yuklagichlar, metall quymalar, shtampovkalar ishlab chiqaradi. Qishloq xoʻjaligi mashinasozligi tarmogʻidagi yirik korxonalardan biri "Uzqishloqmash" aksiyadorlik jamiyati chigit se-yalkalari, koʻsak chuvish mashinalari, rotorli oʻrim mashinalari, TTZ-30 va boshqa traktorlarga tirkab va osib ishlatiladigan mashinalar, kartoshka ekkichlar, "Kimyoqishloqmash" aksiyadorlik jamiyati qishloq xoʻjaligida ishlatiladigan tirkamali purkagichlar ishlab chiqariladi. Paxtachilikni kompleks mexanizatsiyalash uchun mashina va mexanizmlar, gʻoʻza kultivatorlari, chizelkultivatorlar, oʻgʻit solgichlar, ariq qazgichtekislagichlar, koʻsak terish mashinalari, pluglar, chorvachilik uchun turli mashinalar va boshqa mahsulotlar "Chirchiqqishloqmash" aksiyadorlik jamiyatida ishlab chiqariladi. 1959-yildan "Toshqishloqmash" aksiyadorlik jamiyati paxta terish mashinalarini ishlab chiqarishga ixtisoslashdi (dastlabki paxta terish mashinasi 1949-yil tayyorlangan). Hozirgi davrda korxonada yangi, gorizontal shpindelli XMG-04 va XMG-12 oʻrnatiluvchi paxta terish mashinalari, "OʻzKeysmash" qoʻshma korxonasida "2022 Kotton Ekspress" ikki qatorli, gorizontal shpindelli oʻziyurar paxta terish mashinalari ishlab chiqariladi. Bogʻdorchilik, tokchilik va polizchilikda foydalaniladigan mashina va moslamalar "Bogʻdorchilik mashinasozligi zavodi" aksiyadorlik jamiyatida ishlab chiqariladi. 3-d 1969-yil ixtisoslashtirilgan konstruktorlik byurosi tarzida tashkil etilgan, keyinchalik Toshkent tajriba eksprimental zavodi bilan "OʻrtaOsiyoqishloqmash" birlashmasiga aylantirilgan. "Urganchozuqamash" aksiyadorlik jamiyati (1987) osma traktor urok, mashinalari, traktor xaskashlari, sholi oʻrish mashinalari, Buxoro ixtisoslashtirilgan tajriba zavodi chorvachilik jmhozlari, gʻoʻzapoya yulgichlar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan.
Mashinasozlik sohalari
Mashinasozlik majmuasini 70 dan ortiq turli sanoat tarmoqlari tashkil etadi. Mashinasozlikning uchta asosiy guruhi mavjud: fanni ko'p talab qiladigan, mehnat talab qiladigan va metallni ko'p talab qiladigan. Ushbu guruhlar kichik guruhlarga bo'lingan:
nozik muhandislik (keng turli xil mahsulotlarga ega bo'lgan tarmoqlar: shaxsiy kompyuterlar, lazerlar);
og'ir (kon-metallurgiya sanoati uchun uskunalar);
umumiy (oziq-ovqat va yengil sanoatdan tashqari transport va sanoatning boshqa turlari uchun uskunalar ishlab chiqarish);
o'rta mashinasozlik (avtomobil sanoati);
metall buyumlar va blankalar ishlab chiqarish (ommaviy iste'mol uchun metall buyumlar ishlab chiqarish, masalan, mixlar va boshqalar);
mashina va uskunalarni ta'mirlash.
Dunyo aholisining katta qismi mehnat talab qiladigan ishlab chiqarishda band. Ko'p mehnat talab qiladigan muhandislik tarmoqlari ilmiy tadqiqot va o'quv markazlari uchun markazlarga muhtoj.
Mashinasozlik "Mashinasozlik va metallga ishlov berish" deb nomlangan sanoatning bir qismidir. Mashinasozlik moddiy ishlab chiqarish, fan, madaniyat va xizmat ko'rsatish sohasi uchun mashina va uskunalar, apparat va asboblar, turli xil mexanizmlarni yaratadi. Metallga ishlov berish metall buyumlar ishlab chiqarish, mashina va uskunalarni ta'mirlash bilan shug'ullanadi. Hozirgi vaqtda Rossiya mashinasozlik sanoati 350 dan ortiq kichik tarmoqlar va tarmoqlarni o'z ichiga olgan bir qator mustaqil tarmoqlardan iborat.
Mashinasozlik xalq xoʻjaligining barcha tarmoqlari uchun mehnat vositalari - mashina va jihozlar, asboblar va hisoblash mashinalari, uzatish moslamalari, transport vositalari ishlab chiqaradi. U xalq isteʼmoli tovarlari, asosan, uzoq muddat foydalaniladigan (avtomobil, televizor, soat va boshqalar) ishlab chiqaradi. 80-yillarning o'rtalariga kelib, mashinasozlik mahsulotlarining umumiy hajmida ishlab chiqarish vositalari 88,9% ni, iste'mol tovarlari - atigi 11,1% ni tashkil etdi, bu mahalliy mashinasozlik sanoati ommaviy iste'molchi ehtiyojlariga e'tibor qaratilmaganligini ko'rsatdi.
Bu nazorat ishi nafaqat mashinasozlik majmuasining tarmoq strukturasini hamda uning tarmoqlari va kichik tarmoqlarini joylashtirish omillarini aks ettiradi. Ammo majmuaning bugungi holati, bugungi kunda yuzaga kelgan og‘ir iqtisodiy vaziyatdan chiqish istiqbollari va imkoniyatlari ham tavsiflangan.
Ushbu mavzuning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda, tadqiqot tuzilmasi birinchi bobda mashinasozlik kompleksining nazariy masalalarini (o'rni va ahamiyati, joylashuvning o'ziga xosligi, tarmoq tuzilishi), ikkinchi bo'limda - mashinasozlik kompleksining nazariy masalalarini izchil yoritishga imkon beradi. majmuadagi, xususan aviatsiya sanoatidagi joriy noqulay iqtisodiy vaziyat, uchinchi bobda mashinasozlik va metallga ishlov berish sanoatini rivojlantirish istiqbollari yoritiladi (aviatsiya majmuasi misolida).
Tarmoqning xalq xo`jaligi tizimidagi ahamiyati
Mashinasozlik majmuasi - turli xil mashinalar ishlab chiqaradigan tarmoqlar majmui. Tarmoqlararo komplekslar orasida yetakchi hisoblanadi. Bu bir necha sabablarga bog'liq. Birinchidan, mashinasozlik kompleksi sanoat majmualarining eng yirikidir, u ishlab chiqarilgan mahsulotlarning deyarli 20 foizini va Rossiya iqtisodiyotida ishlaydiganlarning barchasini tashkil qiladi. Mashinasozlik va metallga ishlov berish butun sanoatga qaraganda yirikroq korxonalar bilan tavsiflanadi (tarmoqdagi korxonaning o'rtacha hajmi ishchilar soni bo'yicha taxminan 1700 kishini tashkil etadi, umuman sanoatda 850 dan kam bo'lsa), katta kapital mahsulotlarning intensivligi, kapital sig'imi va mehnat zichligi; muhandislik mahsulotlarining konstruktiv va texnologik murakkabligi turli va malakali ishchi kuchini talab qiladi
Barcha tarmoqlar ichida mashinasozlik yalpi mahsulotdagi ulushi (1990 yilda - 30%) va sanoat va ishlab chiqarish xodimlarining ulushi bo'yicha birinchi o'rinda, sanoat va ishlab chiqarish fondlarida ulushi bo'yicha ikkinchi (yoqilg'i-energetika kompleksidan keyin), shuningdek, eksport tarkibida (o‘n sakkiz foiz)
Ikkinchidan, mashinasozlik hamma joyda: sanoatda, qishloq xo'jaligida, uyda, transportda ishlatiladigan mashina va uskunalarni yaratadi. Binobarin, xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida fan-texnika taraqqiyoti mashinasozlik mahsulotlari, ayniqsa, stanoksozlik, elektrotexnika va elektron sanoat, priborsozlik, elektron hisoblash mashinalari ishlab chiqarish kabi ustuvor tarmoqlar orqali amalga oshiriladi. Shuning uchun mashinasozlik fan-texnika taraqqiyotining katalizatori bo‘lib, uning asosida xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarini texnik jihatdan qayta jihozlash amalga oshiriladi. Shuning uchun mashinasozlik mahsulotlarining asosiy iqtisodiy maqsadi xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarini yuqori texnik darajadagi asosiy fondlar bilan to‘ldirish orqali mehnatni yengillashtirish va uning unumdorligini oshirishdan iborat.
Rossiya Federatsiyasining mashinasozlik majmuasini joylashtirishning tarmoq tuzilishi va xususiyatlari quyidagilardan iborat:
a) Muhandislikning joylashuv omillari
Mashinasozlik boshqa sohalardan oʻz geografiyasiga taʼsir etuvchi bir qator xususiyatlari bilan farq qiladi. Eng muhimi, mahsulotga, malakali mehnat resurslariga, o'z ishlab chiqarishiga yoki konstruktiv materiallar va elektr energiyasini etkazib berish imkoniyatiga davlat ehtiyojining mavjudligi.
Ilmiy intensivlik Zamonaviy muhandislikni ilmiy ishlanmalarni keng joriy qilmasdan tasavvur qilish qiyin. Shuning uchun ham eng murakkab zamonaviy texnologiyalarni (kompyuterlar, barcha turdagi robotlar) ishlab chiqarish yuqori darajada rivojlangan ilmiy bazaga ega bo'lgan hududlar va markazlarda jamlangan: yirik ilmiy-tadqiqot institutlari, konstruktorlik byurolari (Moskva, Sankt-Peterburg, Novosibirsk va boshqalar). . Ilmiy salohiyatga e'tibor qaratish mashinasozlik korxonalarini joylashtirishning asosiy omilidir
Metall iste'moli Masalan, metallurgiya, energetika, tog'-kon uskunalari kabi mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan shug'ullanadigan mashinasozlik sanoatida qora va rangli metallar ko'p iste'mol qilinadi. Shu munosabat bilan, bunday mahsulotlarni ishlab chiqarish bilan shug'ullanadigan mashinasozlik zavodlari, odatda, xom ashyoni etkazib berish xarajatlarini kamaytirish uchun metallurgiya bazalariga iloji boricha yaqinroq bo'lishga harakat qiladilar. Katta og'ir muhandislik zavodlarining aksariyati Uralsda joylashgan

Mehnat intensivligi Mehnat zichligi nuqtai nazaridan mashinasozlik majmuasi yuqori xarajatlar va mehnatning juda yuqori malakasi bilan ajralib turadi. Mashinalarni ishlab chiqarish ko'p mehnat vaqtini talab qiladi. Shu munosabat bilan, mashinasozlik sanoatining juda katta qismi mamlakatning aholi kontsentratsiyasi yuqori bo'lgan, ayniqsa, yuqori malakali va muhandislik-texnik kadrlar mavjud bo'lgan hududlariga qaratilgan. Kompleksning quyidagi tarmoqlarini juda ko'p mehnat talab qiladigan deb atash mumkin: aviatsiya sanoati (Samara, Qozon), stanoksozlik (Moskva, Sankt-Peterburg), elektrotexnika va nozik asboblar ishlab chiqarish (Ulyanovsk)

Og'ir muhandislik. Ushbu sanoat korxonalari metallning katta iste'moli bilan ajralib turadi va metallurgiya, yoqilg'i-energetika, tog'-kon-kimyo komplekslari korxonalarini mashina va uskunalar bilan ta'minlaydi. Bu qismlar va yig'malarni ishlab chiqaradigan korxonalar (masalan, prokat tegirmonlari uchun rulonlar) yoki ma'lum turdagi uskunalarni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan korxonalar (elektr stansiyalari uchun bug 'qozonlari yoki turbinalar, tog'-kon uskunalari, ekskavatorlar) va universal bo'lgan korxonalar bilan tavsiflanadi. har xil turdagi uskunalarni ketma-ket yoki individual ravishda bajarishda ("Uralmash", Sankt-Peterburg metall zavodi va boshqalar).
Sanoat quyidagi 10 ta kichik tarmoqlarni oʻz ichiga oladi: metallurgiya mashinasozligi, togʻ-kon sanoati, yuk koʻtaruvchi va transport mashinasozligi, teplovoz va yoʻl qurilishi, avtomobilsozlik, dizel dvigatellari qurilishi, qozonsozlik, turbinasozlik, atom texnikasi, poligrafiya texnikasi. Sanoat ishlab chiqarishining qariyb 90% Evropa qismida, qolganlari G'arbiy Sibir va Uzoq Sharqda to'plangan.
Ishlab chiqarish metallurgiya uskunalari, mahsulot qiymati bo'yicha sanoatda birinchi o'rinni egallagan, qoida tariqasida, po'lat va prokatni yirik ishlab chiqarish hududlarida joylashgan. Ural korxonalari sinter zavodlari, portlash va elektr eritish pechlari uchun uskunalar, shuningdek, prokat va maydalash va maydalash uchun uskunalar ishlab chiqaradi.
Zavod profili kon muhandisligi- qora va rangli metallurgiya, kimyo, ko'mir, sanoat va qurilish materiallari sanoati, transport qurilishi korxonalarida qidiruv ishlari uchun mashinalar, shuningdek qattiq foydali qazilmalarni qazib olish, maydalash va boyitishning ochiq va yopiq usullari. Qoida tariqasida, ular iste'mol joylarida - Urals va Sibirda va boshqalarda joylashgan. Mahalliy mashinasozlik tunnel va kesish mashinalari, aylanuvchi va yuruvchi ekskavatorlarni ishlab chiqish va keng sanoat rivojlanishida ustuvor ahamiyatga ega. Ushbu mahsulotlar Krasnoyarsk, Yekaterinburg (Uralmash), Shaxtiy, Kiselevsk va Permda ishlab chiqariladi.

Yuk ko'tarish va transport texnikasi mahsulotlari katta iqtisodiy ahamiyatga ega, chunki sanoat, qurilish, transport va xalq xo'jaligining boshqa tarmoqlarida 5 millionga yaqin kishi yuk-tushirish ishlarida band. odamlar, yarmidan ko'pi esa qo'l mehnati. Yuqori elektr kranlar Markaziy mintaqada (Uzlovskiy zavodi), Uzoq Sharqda (Bureysk, Komsomolsk-na-Amur) va boshqa ko'plab shaharlarda ishlab chiqariladi. Statsionar va tarmoqli konveyerlar - Volga-Vyatka, Markaziy, Ural viloyatlarida

Dizel lokomotiv qurilishi, vagon qurish va yo'l muhandisligi temir yo'l transportini magistral yuk, yo'lovchi va manyovr teplovozlari, yuk va yo'lovchi vagonlari va boshqalar bilan ta'minlaydi. ) va Uralda. Yuk vagonlarini qurish Gʻarbiy Sibirda (Novoaltaysk), Sharqiy Sibirda (Abakan) jamlangan. Yengil avtomobillar Tver, Demixovskiy va Sankt-Peterburg zavodlarida ishlab chiqariladi. Yo'l mashinalari va mexanizmlari (yotqizish, relslarni payvandlash, qor tozalash va boshqa mashinalar hali ham etarli miqdorda va assortimentda ishlab chiqarilmaydi, ularni ishlab chiqarish Rossiyaning Evropa qismidagi shaharlarda - Kaluga, Tula, Vyatka, Saratov, Engels, Armavirda to'plangan. , Tixoretsk
Turbo qurilish, elektroenergetika sanoati uchun bug ', gaz va gidravlik turbinalar etkazib beruvchi, birinchi navbatda, Sankt-Peterburg metall zavodi, Sankt-Peterburg turbin pichoqlari zavodi, Yekaterinburg turbomotor zavodi, Dalenergomash (Xabarovsk) ishlab chiqarish birlashmalari bilan ifodalanadi. Quyi tarmoq zavodlarida issiqlik, atom, gidro va gaz turbinali elektr stansiyalari uchun uskunalar, magistral gaz quvurlari uchun gaz nasos uskunalari, kimyo va neftni qayta ishlash, qora va rangli metallurgiya sanoati uchun kompressor, inyeksiya va utilizatsiya uskunalari ishlab chiqarilmoqda. Joylashtirishning asosiy omillari - malakali kadrlar va ilmiy va qurilish tashkilotlarining mavjudligi
Yadro muhandisligi bosh ishlab chiqarish birlashmalari Izhorskiy zavodi (Sankt-Peterburg) va Atommash (Volgodonsk) zavodlarini tashkil qiladi. Zavodlar atom elektr stantsiyalari uchun bosimli idish reaktorlari va boshqa uskunalar ishlab chiqarishga ixtisoslashgan

Matbaa muhandisligi sanoatda sotiladigan mahsulotlarning eng kichik hajmiga ega. Ishlab chiqarish faqat mamlakatning Yevropa qismida - Sankt-Peterburg, Moskva, Ribinskda jamlangan.

Elektrotexnika sanoati. Sanoat 100 mingdan ortiq turdagi mahsulotlar ishlab chiqaradi, ularning iste'molchisi deyarli butun xalq xo'jaligidir. Ishlab chiqarish hajmi bo'yicha u og'ir mashinasozlikning barcha kichik tarmoqlaridan sezilarli darajada oshadi. Elektrotexnika mahsulotlarini ishlab chiqarish turli sanoat majmualari tomonidan ishlab chiqarilgan keng turdagi texnik vositalar va materiallarni talab qiladi.
Elektrotexnika sanoati korxonalarining joylashuvi turli omillar bilan belgilanadi, bu erda malakali kadrlar, ixtisoslashtirilgan tadqiqot tashkilotlari va yirik iste'molchilarning mavjudligi muhim rol o'ynaydi.