Mavzu: Mеhnat muhofazasi bo`yicha qonunlarning bajarilishini nazorat qilib turish davlat tashkilotlari

MAVZU:Mеhnat muhofazasi bo`yicha qonunlarning bajarilishini nazorat qilib turish davlat tashkilotlari:
REJA
1.Mеhnat muhofazasi Davlat tеxnik inspеktsiyasi.
2. Sanoat. davlat kon tеxnik nazorati agеntligi.
3.Davlat sanitariya nazorati.
4.Y
5. Davlat enеrgiya nazorati. vazifalari bilan tanishuv.
Mehnatkashlar salomatligini muhofaza qilish, xavfsiz mehnat sharoitlarini ta’minlash, kasb kasalliklari va ishlab chiqarishdagi shikastlanishlarni bartaraf etish davlatning asosiy gʻamxoʻrliklaridan biridir. Mehnati muhofazasi - bu mehnatni muhofaza qilish, inson salomatligi va mehnat faoliyati samaradorligini ta’minlaydigan qonun hujjatlari va tegishli ijtimoiy-iqtisodiy, texnik, gigiena va tashkiliy chora-tadbirlar tizimidir. Mehnat muhofazasi ishlab chiqarishdagi baxtsiz hodisalar, kasbiy kasalliklar, avariyalar, portlashlar, yongʻinlarning mumkin boʻlgan sabablarini aniqlaydi va oʻrganadi, ushbu sabablarni bartaraf etish, odamlar uchun xavfsiz va qulay mehnat sharoitlarini yaratish boʻyicha chora-tadbirlar va talablar tizimini ishlab chiqadi. Bunda ulkan ijtimoiy samara bilan bir qatorda ma’lum bir iqtisodiy samaraga ham erishiladi. Mehnat muhofazasi oldida turgan vazifalarning murakkabligi sogʻlom va xavfsiz mehnat sharoitlarini yaratish vazifalari bilan bevosita yoki bilvosita bogʻliq boʻlgan koʻplab ilmiy fanlarning yutuqlari va xulosalaridan foydalanishni talab qiladi. Bu, birinchi navbatda, ijtimoiy-huquqiy fanlar va qonun hujjatlariga, shuningdek, mehnatni ilmiy tashkil etish, texnik estetika, ergonomika, ijtimoiy va muhandislik psixologiyasi sohasidagi tadqiqotlarga taalluqlidir. Xavfsiz muhitni ta’minlash usullarini ishlab chiqishda mashinalar, apparatlar va boshqa asbob-uskunalarni ekspluatatsiya qilish, texnika fanlari yutuqlariga asoslanadi, ularning ma’lumotlaridan baxtsiz hodisalar va kasbiy kasalliklarning oldini 7 olish uchun muhandislik yechimlaridan foydalanadi. Mehnatni muhofaza qilishning asosiy obyekti mehnat jarayonida shaxs boʻlganligi sababli, bir qator tibbiy va biologik fanlar (mehnat gigienasi, mehnat fiziologiyasi va psixologiyasi, ergonomika, ishlab chiqarish toksikologiyasi, kasbiy patologiya, ishlab chiqarish ekologiyasi va boshqalar)dan foydalaniladi. Shuningdek, mehnat muhofazasi masalalari yongʻin va portlashlarning oldini olish choralarini ishlab chiqish bilan chambarchas bogʻliqdir. Ayniqsa, mehnatni muhofaza qilish bilan mehnatni ilmiy tashkil etish, ergonomika, muhandislik psixologiyasi va texnik estetika fanlari oʻrtasida yaqin aloqalar mavjud. Mashina (uskunalar) va atrof-muhit bilan ishlaydigan odamning oʻzaro ta’sirini oʻrganishda kompleks, tizimli yondashuv zarur. Bunday yondashuvga sabab, oxirgi paytda texnik qurilmalar, nevropsixik ortiqcha yuklar koʻpaydi, kasbiy kasalliklar paydo boʻldi, baxtsiz hodisalar, ofatlar va boshqa noxush oqibatlar koʻpayganidadir. Ishlab chiqarishni yanada rivojlantirish tendensiyasi texnologiyani yanada murakkablashtirish, yirik komplekslarni boshqarishni markazlashtirishda yotadi. Mutaxassislarning asosiy vazifasi esa texnologiya va inson oʻrtasidagi optimal oʻzaro ta’sir qilish usullari va vositalarini aniqlashdir. Bunday sharoitda mehnat qurollarini loyihalashda insonning fiziologik va psixologik xususiyatlarini, uning estetik didi va ijtimoiy fazilatlarini har tomonlama hisobga olish katta ahamiyatga ega. Bunday hisobining imkoniyatlari ergonomika bilan ifodalanadi. Ergonomika muayyan faoliyat turlari uchun mos variantlarni ishlab chiqadi, texnik vositalarga va kasbiy tanlash, oʻqitish, ta’limga qoʻyiladigan talablarni shakllantiradi, baxtsiz hodisalar va kasbiy kasalliklarga olib kelishi mumkin boʻlgan yashirin sabablarni aniqlashda yangi imkoniyatlar ochadi.
2.SANOATKONTEXNAZORAT" - Oʻzbekiston Respublikasi hududidagi kon sanoatida ishlarni bexatar olib borish, yer osti boyliklaridan maqsadga muvofiq foydalanish va ularni muhofaza qilish, mineral xom ashyoni sarflashga oid qonunlarga, meʼyoriytexnik, huquqiy hujjatlar talablariga rioya qilinishi ustidan nazoratni amalga oshiruvchi davlat inspeksiyasi. "S." vakolatiga kiruvchi meʼyoriy hujjatlar loyihalarini belgilangan tartibda koʻrib chiqadi va muvofiklashtiradi, alohida ish turlariga ruxsatnoma beradi. Xavfsizlik texnikasiga doir meʼyoriy hujjatlarni tayyorlaydi va tasdiklaydi; harbiylashtirilgan konqutqarish qismlariga tezkor va uslubiy rahbarlik qiladi.
Kumir, konruda va noruda, foydali qazilmalar, neft, gaz qazib olish va qayta ishlash, kimyo, metallurgiya sanoatida, geol.qidiruv tashkilotlarida, magistral neftgaz quvurlari, i.ch. jarayonida gazdan foydalanish, portlash va yongʻin xavfi boʻlgan obʼyektlarda; yer osti transporti va gidrotexnika inshootlari qurilishida, portlash va yongʻinga xavfli boʻlgan obʼyektlar qurilishi va boshqa tarmoqlarning oʻta xavfli obʼyektlarida xavfsizlikni taʼminlanishini nazorat qiladi.
"S." Davlat konchilik texnika nazorati ("Gosgortexnadzor") davlat qoʻmitasining Oʻrta Osiyodagi regional tarmogʻi sifatida tashkil etilgan (1950). 1953-yildan Oʻzbekiston Respublikasi hukumati tarkibidagi Davlat qoʻmitasi, 2000-yil apreldan agentlik, 2003-yil 9 dekabrdan "S." Davlat inspeksiyasi.
Davlat inspeksiyasida 12 tarmoq, 16 regional va hududiy inspeksiya hamda 4 mustaqil xoʻjalik faoliyat
3.Davlat sanitariya-epidemiologiya nazorati (Oʻzbekiston Respublikasida) - davlat sanitariya-epidemiologiya nazoratini amalga oshiradigan tibbiy-profilaktik muassasa. Oʻzbekiston Respublikasi konstitutsiyasining 93-moddasi 21-bandiga muvofiq tashkil etiladigan Davlat nazorati tashkilotlari turkumiga kiradi. Respublika Sogʻliqni saqlash vazirligi davlat sanitariya-epidemiologiya nazorati departamentiga boʻysunadi. Oʻzbekiston Respublikasining "Davlat sanitariya nazorati toʻgʻrisida"gi qonunga (1992 yil 3 iyul) asosan D.s.e.n. sanitariya qonunlari, qoida va meʼyorlari buzilishining oldini olish, aniklash va ularga chek qoʻyishga qaratilgan. Hoz. respublika, viloyat, tuman va shahar D.s.e.n. markazlari faoliyat koʻrsatadi. Respublika Ichki ishlar vazirligi, Mudofaa vazirligi, Milliy xavfsizlik xizmati, "Oʻzbekiston havo yoʻllari" milliy aviakompaniyasi va "Oʻzbekiston temir yoʻllari" kompaniyasi tizimida ham D.s.e.n. mavjud. D.s.e.n. markazlari maʼmuriy hududlarda sanitariyaga oid va epidemiyaga qarshi kurash tadbirlarining oʻtkazilishini taʼminlaydi, mulkchilikning shakllaridan qatʼi nazar davlat, qoʻshma, jamoa va xususiy korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, birlashmalar hamda yakka tartibda faoliyat koʻrsatayotgan tadbirkorlar tomonidan sanitariya-gigiyena normalariga rioya qilinishi ustidan D.s.e.n.ni amalga oshiradi va sanitariya-epidemiologik barqarorlikni taʼminlash boʻyicha tegishli takliflarni tayyorlaydi.


TY4.Davlat yong'in nazorati inspektori - Rossiya Favqulodda vaziyatlar vazirligi Davlat yong'in xizmati boshqaruv organi yoki bo'linmasining mansabdor shaxsi, GPNni amalga oshirish uchun tegishli vakolatlarga ega.
Nazorat faoliyati - harakatlar majmui amaldorlar organlar davlat nazorati yuridik shaxs yoki yakka tartibdagi tadbirkor tomonidan majburiy talablarga rioya qilinishini tekshirish, zarur tadqiqotlarni (so'rovlar, testlar) o'tkazish, tekshirishlarni o'tkazish, tekshirish natijalarini ro'yxatdan o'tkazish va ularga asoslangan chora -tadbirlarni qabul qil