Mavzu: Mikroprosessorlar va ularning turlari

Prossesor tezligi. Tezlik-bu prossesorning tezligi ijobiy xususiyatlardan biridir. Bu qismlarda siz protssesor tezligi va Intellning protsesorlari haqida ma’lumot olasiz. Tezlik komp’yuterda tak chastotalarda o’lchnadi. Odatda ular (MG) deb ataladi.
U o’zida kristal kvarstsni tashkil etgan . kvarts rezanatorlari aniqlanadi. Elekt r toki tebranishi kristalning ajmidan aniqlaydi. Chastota bu o’zgaruvchan elektr toki xususiyati bo’lib, u takt castota deb ataladi. Mikrosxema komp’yuterda 1000000 mln Gst tezliklarda ishlaydi. (Gst - sekundiga bir tebranish). Tezlik sekundiga millionlab bajaruvchi MGst da ham o’lchanadi. (Gerst 1885 yilda Nemis fizigi Genrix Gerst tomonidan aniqlangan.)
Protsessor har bir operatsiya uchun 1 takt yo’qotadi. Pentium II protssesoridan ma’lumotlarning almashinuvi 3 ta takt bir necha kutish tsikllari bajariladi. Komanadalar bajarilisiga ketadigan vaqt doimiy emas. 8086 va 8088 protsessorlarida 12 ga yaqin takt bir komanda sarflanadi. 286 va 386 protssesorlarida 4,5 to’rt yarim taktga yetkazildi. 486 esa 2ta taktga taktga yetkaziladi. Pentiumda 2 ta parallel konveyr tashkil topgani uchun o’rta kattalikdagi komanda uchun 1 taktga yaqin vaqt sarflaydi. Pentium Pro, Pentium II Celelron va Xeon 1 takt ichi da minimum 3 ta komanda bajariladi. Komandalar bajarilish tezligi traktlar soniga bog’liq. Komp’yuter ishlab chiqarishda komp’yuter effektligini tak chastota belgilaydi. Ayrim hollarda bir xil chastotali protssesorlar boshqasiga qaranda yaxshi va tez ishlaydi, buni sababbi ishlab chiqarishga kelib taqaladi.
Protssesor parametrlari. Parametrlar va protssesor qurilmalarining yozilishida ba’zan chalkashlik yuzaga keladi. Protssesorning ba’I bir xarakteristikalarni ko’rib o’tamiz va bu ma’lumotlar shinasining razryadliligi adres shinasi va tezlligi. Protssesorni ikkita assosiy parametr bilan klasifikatsiya qilish mumkin. Tezligi MGts da o’lchanadi. 1 gerts sekundiga million taktiga ega
Qancha katta tezlik bo’lsa shuncha protssesor tez ishlaydi. Protssesor razryadligi ancha qiyin narsa.Protssesorga uchta muhim qurilma kiradi, uning asosiy parametrlari razryadlilik hisoblanadi. Shunda e’tibor berish kerakki, Pentium II va Pentium III protssesor platasi 5/2 K baytli 2 chi hajmli KESh xotirani tashkil qiladi. Yarim pog’onada ishlaydigan protssesorlar Xeon protssesorlar oilasi darajali hajmi bo’lib, 5/2 MGts KESH hajmi mavjud. 1 Mbayt yoki yoki 2 bayt protssesor chastotasida ishlaydi. Celeron Pentium II PE esa AMD K6-3 KESH xotira 2 darajali chastota protssesorlarga o’rnatilar edi. Shunday olib qaraganda hamma yangi komp’yuterlarda 2 darajali KESh xotira chastotali protssesorlar ishlatiladi. Ko’pgina yangi komp’yuter protsessor chastotasida kesh xotira 2 o’rinda xizmat qiladi.
Z-80 protsessori 8080bilan teng bo’lolmas edi, lekin unga yozilgan ma’lumotlarni bajara oladi.U TRS-80 Model kompyuterda ishlatilardi.Radio Snack firmalari bilan ishlab chiqarilgan. Yana xuddi shu protsessor Osbrne va Kaypro kompyuterlarga o’rnatilar edi. Intel o’zini yo’qotib qo’ymadi 1976 yil mart oyida u 8085 prossesorini ishlab chiqardi unda 6500tranzistorlar mavjud va 5 Mgs li chastotada ishlaydigan 3 mikro texnalogiyali prossesorlarni chiqardi.
Persanal kompyuterning miyasi mikrokroprossessor yoki CPC (Central Processing Unil) hisoblanadi. Mikroprossesor berilgan ma’lumotlarni qayta ishlaydi matematik amallar bajarishida mavjud, bunga qaramay kompyuterning eng qimmatbaxo mikrosxemasi hisoblanadi. Barcha PC kompyuterlarida Intel oilasi mikrosxemalarining turlari prossesorlarda birgalikda ishlatiladi. Bundan tashqari ylar Intel firmasidan o’zini va AMD Cyrix kompaniyalarini ko’llab kuvvatlaydi. Hozirgi zamonda Intel prossesori bozorida xukumrO’nlikni saqlab turibdi


70-yillar oxirida Zilog Z-80 modeli va MOS Tehnology (6502 modeli) prossesor firmalari bozorlarida birinchiligida edilar. Z-80 prossesori yuqori ishlab chiqarishiga ega bo’lgani va arzO’nligi bilan Intel 8080 prossesoridan ajralib turdi.
1981 yilda IBM firmasibirinchi IBM PC Intel 8088 (4,77Mgs) prossesorini va Microsoft Disk ope rating Sustem (DOS) 1.0 avlodini yaratganidan keyin Intel va Mikrosoft firmalarining yulduzi porladi. Shu zohoti o’zida hamma personal kompyuterlariga Intel firmasining Macrosoft operasion tizimlari o’rnatildi. Bu mikrosxemaning texnik xarakteristikasi shundayki, bir vaqtning o’zida prossesor boshqalariga nisbattan ko’proq amalni bajaradi. Pentium mikroprotsessorlari
80586 (R5) mikroprotsessorlari Intel firmasi tomonidan patent-lantan Pentium tovar markasi buyicha ko’prok ma'lumdir (boshka fir-malarning 80586 MP boshkacha belgilanishga ega: AMD firmasida K5, Cyrix firmasida Ml va b.).
Bu mikroprotsessorlar besh pogonali konveyerli strukturaga ega bulib, u ketma-ket buyruqdarning bajarilish taktlarini ko’p maro-taba birgalikda ishlashini ta'minlaydi va yana boshqarishni shart-li uzatish buyruqlari uchun kesh-buferga ega bulib, u dasturlarni tarmokdanish yunalishini oldindan aytish imkonini beradi; sama-rali tezkorligi buyicha ular xar bir buyruqni gueki bir takt ichida bajaradigan RISC MP lariga yakinlashadi. Pentium 12razryadli ad-resli shinaga va 64-razryadli ma'lumotlar shinasiga egadir. Tizim bilan

kiymatlarni almashish sekundiga 1 Gbayt tezlik bilan bajarilishi mumkin.

1971. 
      yil Intel 4004
      

Birinchi intel firmasi 4-x razryadli 2300 tranzistor 10v kGts chastottali prosessorini ishlab chiqardi. Bysicom konkulyatorlari uchun ishlatilgan. Texnik xarakteristikasi tranzistorlar 2300, ishlab chiqarish texnologiyasi 3 mkm; manba ta’minoti:5V:takt chastottasi:108 kGts: umumiy razryadi: 4 talik.

1971.