Mavzu: Moliyaviy risklar Reja: Riskning mazmun-mohiyati. Risklarning turlari

Risklarni boshqarishda infrastrukturaviy holat bo`yicha turlari:
• RMF (risk Menejmenti) - Standart va texnologiya Milliy instituti tomonidan ishlab chiqilgan;
• MoR -mumkin bo`lgan risklarni aniqlashning amaliy analitik metodlari.
Ularni orasida:
• Brainwriting;
• Enterning;
• SMART - maqsadlar va takliflar tahlili;
• SWOT tahlil
• VRIO tahlil
Risklarni boshqarish sohasidagi standartlarga quydagilar kiradi:
• ISO 14971 (Tibbiy asboblar);
• ISO 16085:2006 - tizimlari va dasturiy ta`minot muhandislik - Risklarni boshqarishda hayotiylik jarayonlari;
• ISO 31000 - risklarni boshqarish - tamoyillari va ko`rsatmalar;
• IEC/ISO 31010 - Risklarni boshqarish - Risklarni baholash texnikasi;
• ISO Guide 73: 2009 - Risklarni boshqarish yo`riqnomaga asosan olib borilishi;
• OHSAS 18001- Ishchilar sog`lig`ini saqlash va risksizlikni baholash.
Har bir inson hayoti davomida muqarrar risklar va hatarlarga uchraydi bu aniq mavjud. U davlat boshqaruvida ham, xususiy sektorlarda ham keng ma`noda (sug`urta, manfaatdor qarab, texnik foydalanish xavfi ko`plab qabul ta`riflar ham bor) uchrashiga sabab bo`ladi.
Barcha ta`riflar, umumiy tushuncha natijalari noaniqlik hisoblanadi. Ba`zida ular ixtilof bo`ladi va qanday qilib natijalarini tavsiflovchi xususiyatlar faqat salbiy oqibatlarga ega bo`lib, ba`zi paytda, xavfni tasvirlab boshqalari esa neytral bo`lishini ko`rishimiz mumkin. Riskning yana bir tavsifi quyidagi ko`rinishga ega:
1. Xavf kelajakda bo`ladigan noaniqlikni anglatadigan tadbirlardir. Bu noaniqlik bilan ehtimollikning ifoda etishi va risk tashkilotning maqsadlariga erishishiga ta`sir qiladi.
2. "ehtimolilik", deb minimal, miqdoriy yoki sifat jihatdan analizning ayrim shaklida qaror qabul qilish uchun zarur bo`lgan tashkilotning maqsadlariga erishishida duch keladigan asosiy risklarni yoki tahdid sifatida tushunish kerak. Har bir xavf (risk) uchun, ikki hisoblar talab qilinadi:
- uning ehtimoli yoki kutilayotgan risk darajasi;
- ta`siri qay darajada yoki oqibatlari hisobi.
Nihoyat, u ba`zi tashkilotlar uchun, xavfni boshqarish masalalariga qo`llaniladigan usullar deb e`tirof etiladigan salbiy yoki kutiluvchi oqibatlarga olib kelishi uchun oldindan belgilangan yo`llarga aytiladi. Bu turdagi korxona yoki tashkilotlar uchun, ehtimolikning biror bir funksiyasi (masalan, tasodifan ehtimolilik) deganda xavfni anglatadi. Xavf ta`rifi esa salbiy yoki istalmagan hodisa, va zo`ravonlik yoki hodisaning oqibatlari kattaligi bo`ladi bu esa ularning muayyan ijtimoiy qarorlar qabul qilish kontekstlarda ko`proq tegishlidir.
Ikki xil risklilikni boshqarishning tamoyillarini ko`rishimiz mumkin:
1. Xavfsizlikni boshqarishni o`rnatish va natijaga asoslangan tadbirlar bo`lmasligi kerakligi;
2. Muayyan tashqaridan kutiladigan risk natijalari va shu xavfsizlik tizimlarini ishlab chiqish hamda ta`minlash tamoyili.
Riskni boshqarishda xavfning tabiati jihatidan ham tahlil qilinib uni yanada kamaytirish uchun uchun ko`pgina chora tadbirlar qo`llaniladi.