Narxning vazifalari Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida narxlar ahamiyatining ortib borishi kuzatilmoqda, chunki mana shu davrda umumiy ishlab chiqarish hajmi, xarajatlar oshishi iqtisodiy qiyinchiliklar bilan uyg‘unlashib ketmoqda. Moliyaviy va bank boshqarish tizimlarining susayishi, transport va milliy iqtisodiyot tarmoqlarining kuchsizlanishi narx raqobatini oshirib yubordi.
Narxning turlari Narxlarni quyidagi belgilar orqali turkumlash mumkin:
Savdo sohasi bilan bog‘liq narxlar turlari;
b) Boshqarish darajasi va usullari jihatidan farq qiluvchi hamda davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab narxlar;
c) Narxning boshqa xillari (masalan, bozor narxi, xalqaro narxlar va h.k.).
Savdo sohasi bilan bog‘liq narxlar turlari: – Ulgurji
– Chakana
– Xarid va boshqalar.
Ulgurchi narxlar — bu ishlab chiqaruvchi korxonalar va ulgurji savdo qiluvchi tashkilotlar o‘z mahsulotlarini sotadigan narxlar.
Chakana narxlar- bu chakana savdo tovarlarini sotadigan narx.
Xarid narxi- bu qishloq xo‘jalik mahsulotlari, qishloq xo‘jalik
korxonalari va qishloq ahlidan xarid qilinadigan narx. Bu ulgurji
narxning alohida turi.
Boshqarish darajasi va usullari jihatidan farq qiluvchi hamda davlat tomonidan tartibga solinish darajasiga qarab narxlar
Tartibga solinadigan (boshqarilib, o‘zgarib turadigan) narxlar
Erkin narxlar
Qat’iy belgilangan, tasdiqlangan narxlar
Tartibga solinadigan narxlar– talab va taklifning o‘zgarishi ta’siri ostida shakllanadi, lekin davlat organlari narxning o‘sishi yoki pasayishini chegaralaydi.
Erkin narxlar – bozorda shakllanuvchi, davlat bevosita ta’sir ko‘rsatmaydigan narxlar.
Qat’iy belgilangan narxlar – davlat organlari qarorlari asosida
belgilanadigan narxlar.
Narxning boshqa xillari Bozor narxi – oldi-sotdi olib borishda, ayrim bozorlarda qo‘llanuvchi baholar.
