Mavzu: Nochiziqli elektr zanjirlarning asosiy xossalari va xususiyatlari

II. Tebranishlar xosil kilish (generatsiyalash). Bu ish rejim n.e. parametrlarining nochizik boglanishi tufayli, undagi tok (yeki kuchlanish) shaklining buzilishi xisobiga bajariladi. Masalan, u=ai+vi3 kurinishdagi nochizik xarakteristika berilgan bulsa, u xolda nochizik elementning i  Im Sint konuni buyicha uzgaruvchi tokiga uning kismalaridagi

m

m

I Sin3

4

4

m  Sint  b

 3b 

u   a  I 2 I

kuchlanish mos keladi.

3

m1 m3

t  U Sint  U Sint

Real sharoitlarda nochizik

boglanish u=f(i)

yukorida keltirilgan misollardagiga karaganda

birmuncha murakkab buladi, shu

sababli nochizik elementdagi i  Im Sint tokka, umumiy xolda,

u(t)  U 0  Um1 Sin(t 1 )  Um2 Sin(2t  2 )  U mk Sin(mt  m )

nosinusoidal kuchlanish mos keladi. Nochizik zanjirlarning bu xossasidan uzgaruvchan tok manbaining chastotasini kupaytirish va bulishda foydalaniladi.

• Tok va kuchlanishni mu‘tadillash (stabillash)

Shunday nochizik zanjirlar va elaementlar tanlash mumkinki, ular xarakteristikalarining ayrim uchastkalari zanjir ishlaganda absissa yeki ordinata uklariga deyarli parallel buladi. Xarakteristikalarning ana shu uchastkalarida uzaro boglangan kattaliklardan birortasining (masalan, kuchlanish) deyarli uzgarmaydi. Bunday uchastkaga misol kilib 2, b-rasmda kursatilgan egri chizikli xarakteristikada mn kismini kursatish mumkin. Grafikdan kurinib turibdiki, x kiymati x1 dan to x2 gacha yetarlicha katta diapazonda uzgarganda, u bilan umumiy xarateristika orkali

boglangan ―u‖ kiymati fakatgina y= y2 - y1 ga uzgaradi. Shunday kilib, uzining nochizik xarakteristikasining shakliga kura zanjir kuchlanishni yeki tokni stabillash xususiyatiga ega buladi.



Bayon kilingan effekt amalda keng tarkalgan elektron xamda elektromagnitaviy kuchlanish va tok stabilizatorlarining ishlash prinsipiga asos kilib olingan.