Mavzu: Nutqning tovush madaniyatini tarbiyalashda namuna ko’rsatishdan foydalanish. Reja

«Bu kimligini (nimaligini) top»

Maqsad: Tinglash qobiliyatini tarbiyalash (talaffuz etilgan tovush taqlidining turli balandliklarini tinglash orqali aniqlash qobiliyati)

Mazmuni: Tarbiyachi turli tovush birikmalarini narsalar va xayvonlar bilan taqqoslagan holda talaffuz qiladi. Bolalar buning nimaligini yoki kimligini aniqlashlari zarur. Masalan, tarbiyachi parovozning chinqirig’iga, sigirning ma’rashiga, xo’rozning qichqirig’iga, nay tovushiga taqlid qiladi. Takroriy o’yinda pedagog bolalardan narsa yoki jonzotlarning uzoq yoki yaqindaligini aniqlashni so’raydi.

Metodik ko'rsatmalar: Tegishli narsalar, jonzotlar tasvirlarini tanlash; tovushga taqlidlarni baland ovozda ijro etish.

«Xay-xuylash»

Maqsad: Artikulyatsiya apparati organlarining aniq harakatlarini mashq qildirish.

Mazmuni: Pedagog bolalarga ular boqqa gul tergani kelganligini ma’lum qiladi. Ayrim bolalar uzoqqa ketib qolishdi, ularni xay-xo’ylab chaqirish lozim (kaftlarini og’ziga karnay qilib qo’yadi va qanday qilib «xoy-xuv» deb talaffuz qilish kerakligini ko’rsatadi). Bolalar ikki kichik guruhga bo’linadilar. Bir guruh pedagog yonida qoladi (ular past ovozda «xoy-xuv» deb talaffuz qilishlari kerak), boshqa guruh esa ajratilgan joyga yo’l oladi (ular «uzoqda» va baland ovozda chaqiradilar).

Metodik ko'rsatmalar: Past ovozda so’zlaydigan bolalar baland ovozda «xoy-xuv» deb talaffuz qiladigan» guruhga kiritiladi. Barcha bolalar har ikki tovushni bir tekisda talaffuz etishlari, ovoz balandligidan to’g’ri foydalanishlarini nazorat qilish darkor.

«V» tovushi

Bo'ri va it

Maqsad: Tinglash qobiliyatini va «v» tovushini aniq talaffuz qilishni tarbiyalash. Bir vaqtning o’zida og’izdan uzun nafas chiqarishni, ovoz balandligini o’zgartirishni mashq qilish.

1. 
   
   variant: Tarbiyachi bolalarga bo’rining qanday uvillashini tinglashni taklif kiladi (sekin ovozda: uvvvv...), so’ngra itning qanday xurishini tinglashni taklif qiladi (baland ovozda: vov-vov). Uning ko’rsatmasi bo’yicha bolalar ovoz balandligini oshiradilar, bo’rining uvillashi va itning xurishiga taqlid qiladilar.
   

Metodik ko'rsatmalar: Taqlidlarning to’g’ri talaffuz etilishini nazorat qiling. Bo’rining uvillashi past ovozda, itning xurishi baland ovozda.

2. 
   
   variant: Tarbiyachi bolalarga bir nafasda bo’rining uvillashi, itning xurishi va yana bo’rining uvillashini ko’rsatishni taklif kiladi. Bolalar bu jonzotlar ovoziga ketma-ket taklid qiladilar: past-baland-past.
   

Metodik ko'rsatmalar: Bolalarning ovozni pasaytirish va kuchaytirishni boshqa nafas olmasdan bir nafasda amalga oshirishlari, past ovozdan baland ovozga oxisa o’tishlarini nazorat qiling.

3. yoshdan 5 yoshgacha.

   
   

«S» tovushi

Maqsad: Artikulyatsiya apparati organlarining aniq harakatlari va ularning to’g’ri holatini mashq qilish.