Mavzu: Oqsil strukturalarini oldindan aytish va modellashtirish

2.3 Oqsillarga xos sifat reaktsiya. Oqsillarni sifat ko’rsatkichi, ya`ni bor yo’qligini aniqlash uchun bir kancha analitik usullardan foydalaniladi. Buning uchun oqsilni tug’ridan-tug’ri aniqlash yoki gidrolizlab aminokislotalarni aniqlash usulidan foydalanish mumkin.
Oqsillarga xos universal rangli sifat reaktsiyasi Biuret reaktsiyasi deyiladi. Bu reaktsiya orqali biomateriallardan ajratib olingan turli xildagi eritmalarda, oqsil bor yoki yo’qligini, hamda reaktsiya natijasida hosil bo’lgan rangni to’q ko’k bingafsha va och ko’k binafsha hollatiga qarab, shu aniqlangan oqsil molekulasi zanjirining uzun yoki kaltaligini ham aniqlab xulosa qilish mumkin. Bu reaktsiyada oqsil eritmasiga ishqoriy muhitda. mis sulfat tuzi ta`sir ettirilganda misning oqsil molekulasi bilan ko’k-binafsha rangli kompleks birikmasi hosil bo’ladi:

Ko’k binafsha rangli kompleks.
Aminokislotalarni aniqlash uchun, barcha aminokislotalarga xos bo’lgan Ningidrin reaktsiyasidan foydalaniladi. Bu reaktsiyada kuchli oksidlovchi bo’lgan ningidrin aminokislotani oksidlab dezaminlaydi aminokislotadan aldegid, ammiak va korbonat angidridi hosil bo’ladi. Qaytarilgan ningidrin ammiak orqali birlamchi ningidrin bilan birikib ko’k-binafsha rangli birikma hosil qiladi.
O O O

OH

2+ R - CH - COOH+
OH NH
O ₂ O O
Ningidrin Aminokislota Ko’k binafsha rangli birikma
H

+ R - C = O + CO₂ + 3 H ₂ O
Aldegid
Bu birikma ikki molekula ningidrinning aminokislota amin gruppasi azoti orqali birikishi hisobiga hosil bo’ladi. Bu reaktsiya barcha aminokislotalar uchun universal bo’lib, oqsillardan faqat erkin amin gruppasi bo’lgan oqsil molekulalari reaktsiyaga kirishadi. YA`ni tarkibida diaminomonokarbon aminokislotalar bo’lgan oqsillar kiradi.
Agar oqsil zanjirida aromatik aminokislota bo’lsa (tirozin, fenilalanin), bunday oqsilni ksantaprotein-reaktsiyasi bilan aniqlash mumkin. Ko’pchillik oqsil moddalar kontsentrlangan nitrat kislota ta`sirida och sariq rangga kirib, ishqor ta`sir ettirilsa sariq rang to’qlashadi. Bu reaktsiya faqatgina aromatik aminokislota tutgan oqsil moddalar uchungina xos bo’lib, oqsilga nitrat kislota ta`sir ettirilganda, oqsil tarkibidagi aromatik aminokislotani benzol halqasini nitrollaydi. Natijada aminokislotani nitrobirikmasi hosil bo’ladi.
CH₂ - CH - COOH CH - CH - COOH
NH₂ NH₂
+ 2 HNO₃+ H ₂ O
O2N NO2