Mavzu: O’zbek bastakorlari

Muhammadjon MIRZAYEV
(1913-1999)

 

O'zbekiston xalq artisti, bastakor va sozanda

Muhammadjon Mirzayev ajoyib qo'shiq, ashula va kuylari
bilan el-yurt hurmat-e'tiboriga sazovor bo'ldi. Uning
yaratgan asarlari hayotni, sevgi-muhabbatni, vafo va
sadoqatni, mardlik va jasoratni aks ettiradi.

Muhammadjon Mirzayev 1913-yil 13-avgustda Tosh-
kent shahrida ishchi oilasida tug'ildi. 1920-yildan umum-
ta'lim maktabida o'qidi. 1932-yilda Toshkent To'qima-
chilik kombinatiga ishga kirdi va bo'sh vaqtlarida Temir
yo'lchilar klubida tashkil etilgan havaskorlik to'garagiga
qatnab, mandolina chalishni o'rgandi.1936-yili O'zbek
filarmoniyasi qoshida To'xtasin Jalilov rahbarhgida tashkil topgan «0'zbek xalq cholg'ulari ansambli»ga ishga qabul qilindi. Bu yerda M. Mirzayevga rubobchi Yusuf Oxun qashqar rubobida kuylar chalishni o'rgatdi. Yosh sozanda tez orada ansamblda ishtirok etish bilan birga, musiqa ijrochiligi va ijodkorligi sirlarini o'rgandi hamda hayotiy maktabni shu ansamblda o'tadi.

Ikkinchi jahon urushi yillari o'zbek filarmoniyasi qoshida bir nechta « Front konsert brigada- lari» tuzildi. Shulardan biri 1942-yilda tashkil etilgan bo'lib, M. Mirzayev ham ular bilan birgalikda, frontda jangchilarga konsertlar berib xizmat qildi.

1943-yili «Farhod GES»i qurilishi munosabati bilan ishchilarga madaniy xizmat qilish maq- sadida boshqarma qoshida «Musiqali drama teatri» tashkil topdi. O'zbekiston San'at Bosh boshqarmasi Muhammadjon Mirzayevni ushbu teatrga musiqa rahbari lavozimiga tayinladi. Uning mustaqil bastakorlik faoliyati shu jamoada boshlandi. Sozanda va bastakor Muhammad- jon Mirzayev zamonaviy mavzularda yangi-yangi jozibali qo'shiq va raqslarni yaratdi va ansambl ijro repertuarini boyitdi.

1948-yih Toshkent Davlat konservatoriyasida «0'zbek xalq cholg'ulari» kafedrasi tashkil topdi. Bu dargohga M. Mirzayev birinchi talabalar qatorida o'qishga kirdi va 1953-yili bitirdi. Shu yildan boshlab to umrining oxirigacha filarmoniya qoshidagi «Musiqa bo'limi»da rubobchi- yakkanavoz vazifasida ishlab, xalqimizga xizmat qildi. Uning ijrochilik mahoratiga barcha tan berdi, yuqori malakali ijrochilik san'atini sevimli o'g'li Shavkat Mirzayevga meros qilib qoldirdi. U 1950— 1980-yillarda o'z ustida ko'p ishladi, tinimsiz ijodiy mehnat qildi. Uning ashula va yallalari O'zbekiston xalq hofizi Ma'murjon Uzoqov ijrosida ilk bor yangradi, jumladan, «Qachon bo'lg'ay», «Sho'xi jononim mening», «Yor istab», «Yo'lingda», «Ko'zlaring», «Surating», «Yolg'iz», «Yana», «Shaydo bo'libman», «Zor etding», «Parvoz etib ket».

Tojikiston xalq artisti Xanifa Mavlonova ijrosida quyidagi ashulalari mashhur bo'lib ketdi: «Parvona boidim», «Yuragingni o'ynatdimi», «Gulchehra yor», «Husningga bu shaydoni», «Tong otguncha». Bastakor ko'p yillar davomida Mukarrama Turg'unboyeva nomidagi «Bahor» raqs ansambh, O'zbekiston Davlat filarmoniyasining «Shodlik», «Lazgi» ashula va raqs ansambllari repertuarini kuy va qo'shiqlar bilan boyitdi. U 300 dan ortiq kuy va qo'shiqlar, yalla va raqslar kuylarini yaratdi. Bulardan: «Bahor valsi», «Dildor I va II», «Intizor etma», «Gulnoz», «Eygul», «Uch dugona», «Ko'zlarimga ziyo ayla», «Chavandoz qizlar», «Assalom, kelin salom», «Toshkent nahori», «Dil kuylasin», «Go'zal vatanim», «Marg'ilon qizlari», «Shodlik» kabi kuylari keng qanot yozdi. Shuni aytish joizki, Moskvada o'tkazilgan «0'zbekiston adabiyoti va san'ati» dekadalarida, «Katta Fargona kanali», «Farhod GES», «Kattaqo'rg'on suv ombori», «Toshkent kanali» kabi yirik qurilishlarda ijrochiligi va bastakorhgi bilan faol qatnashdi.

O'zbekiston musiqa madaniyatining rivojlanishidagi ulkan xizmatlari uchun orden va medallar bilan taqdirlandi. O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan artist, O'zbekiston xalq artisti faxriy unvonlari bilan mukofotlandi.