Mavzu: Pedagogik texnologiyaning ta’lim darajalari mundarija: Muqaddima Asosiy qism

2§. Pedagogik texnologiya turlari

Pedagogik texnologiyalar uzluksiz ta’lim turlari, ta’lim sohalari hamda ayrim belgilari bo`yicha turlarga ajratiladi

Uzluksiz ta’lim turlari bo`yicha maktabgacha ta’lim, boshlang`ich ta’lim, tayanch ta’lim, maktabdan tashqari-qo`shimcha ta’lim, o`rta maxsus, kasb-hunar ta’limi, oliy ta’lim, qayta tayyorlash va malaka oshirish ta’limi pedagogik texnologiyalariga bo`linadi. Shu bilan birga, ta’lim sohalari bo`yicha ona tli, xorijiy tillar, adabiyot, ijtimoiy, tabiiy, aniq fanlar, san’at, sport, texnika, texnologiya, amalaiy fanlar, kasb-hunarlar, maxsus ta’lim pedagogik texnologiyalari mavjud.

Hozirda mavjud bo`lgan pedagogik texnologiyalarni bir qancha belgilariga qarab turlarga ajratiladi. Bu belgilar haqida gapirishdan oldin shuni eslatib o`tishimiz kerakki, pedagogik texnologiya doimo kompleks xarakterga ega bo`lib, u faqat bittagina omildan, metoddan, tamoildan foydalanmaydi. Ya’ni quyida keltiriladigan turlarigagina xos bo`lgan monotexnologiyalar aslida mavjud emas. Lekin har bir pedagogik texnologiyada asosiy e’tibor ta’lim jarayonining u yoki bu tomoniga qaratilishi natijasida ularni shu belgilari bo`yicha turlarga ajratiladi.

Bilish faoliyatini boshqarish bo`yicha pedagogik texnologiyalar turlari:

• 
  Klassik ma’ruza;
  
• 
  Texnika vositalari yordamida o`qitish;
  
• 
  Maslahatchilik tizimi;
  
• 
  Darslik bo`yicha o`qitish;
  
• 
  Kichik guruhlar tizimi;
  
• 
  Kompyuter yordamida o`qitish
  
• 
  Repetitorlik tizimi;
  
• 
  Dasturlashtiriladigan boshqaruv.
  

Ta’lim oluvchiga yondashuv  turi bo`yicha pedagogik texnologiyalar quyidagicha nomlanadi:

• 
  Avtoritar;
  
• 
  Didaktik yo`naltirilgan;
  
• 
  Ijtimoiy yo`naltirilgan;
  
• 
  Antropologik yo`naltirilgan;
  
• 
  Pedagogik yo`naltirilgan;
  
• 
  Shaxsga yo`naltirilgan;
  
• 
  Insonparvarlikka va shaxsga yo`naltirilgan;
  
• 
  Hamkorlik texnologiyalariga yo`naltirilgan;
  
• 
  Erkin tarbiyaga yo`naltirilgan;
  
• 
  Ezoterik ta’lim va tarbiyaga yo`naltirilgan.
  

Qo`laniladigan asosiy metod bo`yicha pedagogik texnologiyalar quyidagi turlarga ajratiladi:

• 
  Dogmatik, reproduktiv metod ;
  
• 
  Tushuntirish, ko`rgazmali;
  
• 
  Rivojlantiruvchi ta’lim;
  
• 
  Muammoli, izlanishli;
  
• 
  Ijodiy metod;
  
• 
  Dasturlashtirilgan ta’lim metodi ;
  
• 
  Dialogli metod;
  
• 
  O`yin metodi ;
  
• 
  O`z-o`zini rivojlantiruvchi ta’lim metodi;
  
• 
  Axborotli ( kompyuterli) ta’lim metodi
  

Tashkiliy shakllariga ko`ra pedagogik texnologiyalar quyidagi turlarga bo`linadi:

• 
  Hozirgi an’anaviy ta’lim;
  
• 
  Shaxsga yo`naltirilgan pedagogik jarayon asosidagi pedagogik texnologiyalar;
  
• 
  O`quvchilar faoliyatini faollashtirish va jadallashtirish asosidagi pedagogik texnologiyalar;
  
• 
  O`quv jarayonini boshqarish va tashkil qilish samaradorligi asosidagi pedagogik texnologiyalar;
  
• 
  Materialni didaktik takomillashtirish va rekonstruksiyalash asosidagi pedagogik texnologiyalar;
  
• 
  Xususiy fanlar pedagogik texnologiyalari;
  
• 
  Alternativ texnologiyalar;
  
• 
  Tabiatga moslashtirilgan texnologiyalar;
  
• 
  Rivojlantiruvchi ta’lim texnologiyalri;
  
• 
  Mualliflik maktablari pedagogik texnologiyalari;
  
• 
  Texnologiyalarni loyihalash va o`zlashtirish texnologiyalari.
  

Bundan tashqari shaxsning xususiyat va sifatlari tarkibiga yo`naltirilganlik bo`yicha pedagogik texnologiyalar quyidagi turlarga ajratiladi:

• 
  Fanlar bo`yicha bilim, ko`nikmalarni shakllantirishga yo`naltirilgan –axborot texnologiyalar;
  
• 
  Aqliy faoliyat usullarini shakllantirishga yo`naltirilgan –operatsion texnologiyalari;
  
• 
  Estetik va axloqiy munosabatlar sohasini shakllantirishga yo`naltirilgan emotsional-badiiy va emotsional axloqiy texnologiyalar;
  
• 
  Shaxsning o`z-o`zini rivojlantirish mexanizmlarini shakllantirishga yo`naltirilgan o`z-o`zini rivojlantirish texnologiyalari;
  
• 
  Ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga yo`naltirilgan –evristik texnologiyalar;
  
• 
  Amaliy faoliyat sohasini rivojlantirishga yo`naltirilgan amaliy texnologiyalar.
  

Pedagogik texnologiyalarni  quyidagi belgilariga ko`ra tasnif qilinadi:

• 
  Qo`llash darajasiga ko`ra;
  
• 
  Falsafiy asosiga ko`ra;
  
• 
  Asosiy rivojlantiruvchi omiliga bo`yicha;
  
• 
  O`zlashtirish konsepsiyasi bo`yicha;
  
• 
  Shaxsiy belgi-sifatlariga ko`ra yo`nalganligi bo`yicha;
  
• 
  Mazmun xususiyatlari bo`yicha ;
  
• 
  Boshqaruv turiga bo`yicha;
  
• 
  Bolaga yondashuv bo`yicha;
  
• 
  Ko`p qo`llanilgan metodlari bo`yicha;
  
• 
  Ta’lim oluvchilar toifalari bo`yicha.