Mavzu: pnevmatik porshenli ijro mexanizmlarini (ppim) kompyuterda modellashtirish va ularni ishlashiga porshenni parametrini tasirini o’rganish

MAVZU: PNEVMATIK PORSHENLI IJRO MEXANIZMLARINI (PPIM) KOMPYUTERDA MODELLASHTIRISH VA ULARNI ISHLASHIGA PORSHENNI PARAMETRINI TASIRINI O’RGANISH.


Ilgarilanma harakat gidrosilindrlarni hisoblash
Gidravlik ijro mexanizmlarning asosiy qismini gidrosilindrlar tashkil etadi.
Gidrosilindrlar gidravlik suyuqlik bosimini mexanik harakatga aylantirib beradi.
Porshenli gidrosilindrning asosiy parametrlari quyidagilar: porshen D va shtok d
diametrlari, ishchi bosim P, porshen yo`li S. Bir tomonlama shtokli porshenli gidrosilindrni ko`rib chiqamiz (1-rasm). Asosiy parametrlar bo`yicha quydagi bog‘liqliklarni aniqlash mumkin: Porshenli gidrosilindrning porshen bo`shlig‘i 1 va shtok bo`shlig‘i 2 larning effektiv yuzalari mos holda quyidagilarga teng:


va
gidrosilindr shtokining oldga va ortga surilishdagi kuchlanishi


va ,


Bu yerda kmp = 0,9…0,98 – ishqalanish natijasida yo`qotilgan koeffisiyent.
Porshenli siljitish tezligi


va

1-rasm. Gidrosilindrning asosiy hisoblash parametrlari.


Aylanma harakat gidrosilindrlarini hisoblash


Uzellarni 3600 kam bo`lmagan burchakka keltiruvchi aylanma-qaytma harakatlar uchun aylanma gidrosilindrlar qo`llaniladi (2-rasm), bu chiqish
zvenosining aylanma-qaytma harakatlarli hajmli gidrodvigatelidir.

a) b)
2-rasm. Bir parrakli aylanma gidrosilindr:
а - sxema; b – umumiy ko`rinishi
Aylanma gidrosilindr korpus 1, plastina(parrak) 3 ni tutib turuvchi vtulka 2 ni
o`z ichiga oluvchi aylanish rotoridan iborat. Silindr ichki sirti va rotor orasidagi
halqasimon bo`shliq zichlagichli to`siq 4 bilan zichlagichli element 5 ga ega rotorga
bo`linadi.
Suyuqlik Pp bosim ostida yuqori kanalga yetkazilganda vtulka 2 li plastina 3
soat strelkasi bo`ylab aylana boshlaydi (2-rasm,a). Bitta ishchi plastinaga ega
bo`lgan silindr valining burilish burchagi 270…280 dan oshmaydi.
Ko`rilayotgan bitta plastinali gidrosilindr validagi M aylanish momenti R
kuchni kuch yelkasi a ga ko`paytmasiga teng:

R kuch parrakka ta‘sir qiluvchi bosimlar farqini plastina ishchi sohasi F ga
ko`paytmasiga teng:
R = ΔPF = ( Pр - Pсл ) F
2a – rasmdan ko`rinib turibdiki, plastinaning ishchi sohasi quyidagicha



bu yerda b – plastina kengligi.


Kuch yelkasi
Bunga bog‘liq holda aylanish momenti quyidagicha



Val aylanishining burchak tezligi ω



Haqiqiy holatda aylanish momenti M va burchak tezligi ω larning qiymatlari
ishqalanish va suyuqlikni sirqib chiqishi tufayli kamroq bo`ladi:




Pnevmatik porshenli ijro mexanizmlariga porshenli pnevmatik uzatmalarni
misol keltirish mumkin. Porshenli pnevmatik uzatmalar membranali uzatmalardan
farqli ravishda shtokka katta qiymatda siljish imkonini beradi. Ba‘zi hollarda undan
foydalanish maqsadga muvofiqdir. Porshenli uzatmaning asosiy elementlari bo‘lib
porshen 3, silindr 1 va germetik yopiqlikni ta‘minlovchi manjet(porshenli
nasoslarning charm sumbasi) 2 lar hisoblanadi (1-rasm). Kirish bosimi ta‘sirida
porshenda ijro organni bir xilda siljitadigan kuch oshib boradi. Tuzilishiga ko`ra
porshenli uzatmalar bir yoqlama va ikki yoqlama ta‘sir etuvchilarga bo`linadi.
Bir yoqlama ta‘sir etuvchi uzatmalarda havo porshenga bir tomondan
yuboriladi, porshendagi kuch esa yo yuk 4 bilan, yoki egiluvchan deformatsiyali
prujina 5 bilan baravarlashadi(muvozanatlashadi) (1,b-rasm). Ikki yoqlama ta‘sir
etuvchi porshenli uzatmalarda porshenning qarama-qarshi yo`nalishlarga siljishi P<sub>kir1</sub>va P<sub>kir2</sub> bosimlarni silindrning u yoki bu bo`shlig`iga yuborilishi orqali amalga
oshadi.Porshenli uzatmalar silindri ichki diametri 30…300mm bo`ladi. Porshenli ijromexanizmlar aniqligini oshirish va inersionligini kamaytirish uchun ular huddi
membranali uzatmalar kabi pozitsionerlar bilan to`ldiriladi. Bunday porshenli
uzatmalar kuzatuvchi uzatma deb nomlanadi.





1-rasm. Porshenli uzatmalar sxemalari.
2-rasmda membrana-zolotnikli pozitsionerga ega porshenli kuzatuvchi uzatma
sxemasi keltirilgan. Uzatma silindr 5 va porshen 8 hamda ular orasini zichlashtirshni
ta‘minlaydigan halqa 4 dan iborat. Prujina 7 yordamida siljish qiymati kuchga
o`zgaradi va porshen holat vaziyati bo`yicha manfiy teskari aloqa ishga tushadi.
Uzatma quyidagi tarzda ishlaydi. P_kir bosim B kameraga keladi va qattiq markaz
10 ga ega membrana 11 ni deformatsiyalaydi. Pkir bosimi va membrana
deformatsiyasi o`rtasidagi proporsionallik prujina 12 hisobiga erishiladi. Kirish
bosimi ko`payganda membrana deformatsiyasi oshadi va zolotnik 2 chapga siljiydi.
Ta‘minlash havosi(воздух питания)(odatda 6*105Pa) A bo`shliqdan kanal 1 ga va
porshen 8ga keladi, u bilan bir vaqtda shtok 6 o`nga siljiydi. Bu vaqtda prujina 7
uzayadi va bu prujina tomonidan membranaga ta‘sir qiluvchi kuch oshadi, yani
porshen holat vaziyati bo`yicha manfiy teskari aloqa amalga oshadi.
Porshen harakati kirish bosimiga proporsional vaziyatni olmaguncha davom
etadi. Kirish bosimi kamayganda havo ta‘minlash liniyasi 3 ga tushadi.

2-rasm. Porshenli kuzatuvchi uzatma sxemasi.
Ikki tomonlama harakatlanuvchi porshenli ijro mexanizmlari 20.1-rasm,a da ko'rsatilgan. U yerda silindr ikki tomonga harakatlanuvchi porshenning harakati porshenga berilgan ishchi suyuqlik bosimining natijaviy kuchlari ostida amalga oshiriladi. Porshen o‘ng tomonga ko‘chishi uchun