Erkin o`qlar giroskoplar

Erkin o`qlar giroskoplar

ERKIN O`QLAR GIROSKOPLAR

Aylanma harakatni harakterlovchi fizikaviy kattaliklar

• 
  Aylanma harakatda quyidagi fizik kattaliklar mavjud
  
• 
  Burchak teklik,burchakli tezlanish,inersiya momenti,impuls momenti,kuch momenti,chastasa,davr kabi bir necha kattaliklar mavjud bo’labi.Biz hozir bir necha aylanma harakatda doir holatlar va kattaliklar bilan tanishib chiqamiz.
  

KUCH MOMENTI

• 
  Kuch momenti – bu jismni biror oʻq atrofida aylantiruvchi kuchning oʻlchovi. Chiziqli kinematikada kuch jismning tezlanishi sababchisi boʻlsa, aylanma harakatda kuch momenti burchak tezlanishning sababchisi hisoblanadi.
  
• 
  Kuch momenti vektor kattalikdir. Kuch momentining yoʻnalishi taʼsir etuvchi kuchning yoʻnalishiga bogʻliq.
  

INERSIYA MOMENTI

• 
  Jism massasini aylanish o’qigacha bo’lgan masofaning kvadratiga ko'paytmasiga aytiladi.
  
• 
  Inersiya momenti I harfi bilan belgilanadi. r radiusli aylana boʻylab harakatlanayotgan m massali jismning inersiya momenti quyidagi formula orqali topiladi:
  
• 
  I = mr^2
  
• 
  shu bilan birga, inersiya momentining SI dagi birligi : kg*m^2
  

IMPULS MOMENTI

• 
  O’qqa nisbatan impuls momеnti skalyar kattalik bo’lib, nuqtaga nisbatan impuls momеnti esa vеktor kattalikdir. Moddiy nuqtalar tizimining biror nuqtaning O nuqtaga nisbatan impuls momеnti dеb mazkur tizimdagi ayrim moddiy nuqtalarning o’sha O nuqtaga nisbatan impuls momеntlarining vеktor yig’indisiga aytiladi:
  
• 
  L=mvr=mwr^2=Iw
  

AYLANAYOTGAN O’QNING KINETIK ENEGRIYASI

• 
  Kinetik energiyaga quyidagicha ta’rif berish mumkin.M massali tinch turgan jismga V tezlik berish uchun bajarilgan ish kinetik energiyani ma’nosini beradi.Aylanma harakatda esa chiziqli tezlik o’rniga burchak tezlikni,massani o’rniga esa inersiya momentini qo’yamiz. E=Iw^2/2