Mavzu: qurilish ishlab chiqarish kooperatsiyalari

MAVZU: QURILISH ISHLAB CHIQARISH KOOPERATSIYALARI
Reja:

1. 
   2022 — 2026-yillarga mo‘ljallangan yangi o‘zbekiston
   
2. 
   Qurilish materiallari ishlab chiqarish sanoati
   
3. 
   Rivojlanishning yangi bosqichi
   

Respublikamiz Mustaqilligi yillarida iqtisodiyotning boshqa soha va tarmoqlar qatori qurilish materiallari ishlab chiqarish sanoati ham jadal taraqqiy etdi.

Davlatimiz rahbarining tashabbuslari va ezgu g‘oyalari bilan bugun mamlakatimizning barcha shahar va tumanlarida keng ko‘lamdagi qurilish-bunyodkorlik, yaratuvchanlik ishlarining jadallik bilan olib borilayotganligi, qurilish tarmog‘i va hajmi yil sayin rivojlanib borayotganligi sohani yanada taraqqiy ettirishni taqoza etmoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 20 fevraldagi PQ-4198-sonli “Qurilish materiallari sanoatini tubdan takomillashtirish va kompleks rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori, davlatning iqtisodiyotdagi ishtirokini yanada qisqartirish, qurilish materiallari sanoatini boshqarish tizimining samaradorligini oshirish, mahalliy xom ashyoni chuqur qayta ishlashni tashkil etishni rag‘batlantirish, ilg‘or texnologiyalarni joriy etish, ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar turlarini diversifikatsiya qilish va eksport hajmini kengaytirish, tarmoqqa investitsiyalarni jalb qilish, shuningdek, 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi va O‘zbekiston Respublikasida Ma’muriy islohotlar konsepsiyasida belgilangan vazifalarni izchillik bilan amalga oshirish maqsadida qabul qilindi.
Mazkur qarorga ko‘ra, O‘zbekiston qurilish materiallari sanoati korxonalari uyushmasi (keyingi o‘rinlarda – «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasi) tashkil etiladi.
«O‘zqurilishmateriallari» aksiyadorlik jamiyatining boshqaruv organlari yig‘ilishlarida uning xo‘jalik jamiyatlari ustav kapitallaridagi aksiyalari (ulushlari) paketlarini O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligiga o‘tkazish orqali jamiyatni tugatish masalalarini ko‘rib chiqish tashabbusi bilan chiqish to‘g‘risidagi takliflariga rozilik berildi.
Mazkur hujjatga asosan:
qurilish materiallari sanoatining ixtiyoriy asosda kiruvchi korxonalari «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasining a’zolari hisoblanadi;
«O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasi ijro etuvchi apparatining tuzilmasi uyushma ta’sischilarining umumiy yig‘ilishi qarori bilan tasdiqlanadi;
«O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasining raisi va uning o‘rinbosarlari O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi taqdimnomasi bo‘yicha uyushma ta’sischilarining umumiy yig‘ilishi qarori bilan saylanadi;
«O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasini joriy ta’minlash va uning faoliyatini moliyalashtirish uyushma a’zolarining badallari va ajratmalari hamda qonun hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan amalga oshiriladi.
Quyidagilar «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasining asosiy vazifalari va faoliyat yo‘nalishlari etib belgilandi:
davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarida «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasi a’zolari manfaatlarini ifoda etish va himoya qilishni ta’minlash, shuningdek, qurilish materiallari sanoatini rivojlantirish bo‘yicha ularga takliflar kiritish;
yuqori qo‘shilgan qiymatli qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish, korxonalarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash, shuningdek, ixtisoslashgan yetakchi xorijiy kompaniyalar bilan qo‘shma ishlab chiqarishlarni tashkil etish bo‘yicha yuqori texnologiyali ishlab chiqarishlarni o‘zlashtirish uchun investitsiyalar, birinchi navbatda, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni keng jalb etishda O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi bilan hamkorlik qilish;
talab etilayotgan sifatli mahsulot ishlab chiqarish turlarini kengaytirish, ichki bozorni import o‘rnini bosuvchi va raqobatbardosh qurilish materiallari hamda mahalliy ishlab chiqarilgan buyumlar bilan to‘ldirish, shuningdek, tarmoqning eksport salohiyatini oshirish bo‘yicha «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasi a’zolari faoliyatini qo‘llab-quvvatlash;
hududlarning salohiyatini yanada rivojlantirish istiqbollaridan, xom ashyo bazasi, infratuzilmalar, mehnat va boshqa resurslar hamda bozorlarning mavjudligidan kelib chiqqan holda korxonalarni joylashtirishga ko‘maklashish.
Qarorning yana bir ahamiyatli jihati shundaki, 2022 yil 1 yanvarga qadar korxonalarning shartnomalar bo‘yicha «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasiga to‘lanadigan ajratmalari yuridik shaxslardan olinadigan foyda solig‘i bo‘yicha soliq solinadigan bazadan chiqarib tashlanishi belgilab qo‘yildi.
Qarorga ko‘ra, 2019 yil 1 apreldan boshlab noruda foydali qazilmalar mavjud bo‘lgan yer qa’ri uchastkasidan geologik o‘rganish uchun foydalanish huquqini beruvchi litsenziya ariza kelib tushgan kundan boshlab o‘n kundan oshmagan muddatda beriladi.
Shuningdek, sanoat ko‘lamida o‘zlashtirish uchun investitsiyalar, shu jumladan xorijiy investitsiyalar jalb etiladigan noruda foydali qazilmalar konlari (uchastkalari)ning ro‘yxati tasdiqlandi.
Shu bilan birga, qarorda:
2019-2021 yillarda umumiy qiymati 1,3 mlrd AQSh dollari, shu jumladan to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar hisobiga 692 mln AQSh dollari miqdorida amaldagi korxonalarni texnik va texnologik yangilash hamda yangi korxonalar barpo etish bo‘yicha 67 ta investitsiya loyihalarini amalga oshirilishi;
2021 yilga sement ishlab chiqarish quvvatlari hajmlarini 17 mln tonnaga, arxitektura-qurilish oynasini – 32 mln kvadrat metrga, yog‘och-qipiq plitasi (DSP)ni – 380 ming kub metrga, gaz-beton bloklarini – 700 ming kub metrga, gulqog‘ozlarni – 4,5 mln rulonga, ko‘p qavatli uylar qurilishi uchun yirik panelli temir-beton buyumlarini – 180 ming kvadrat metrga yetkazgan holda qurilish materiallari ishlab chiqarishni ko‘paytirish belgilandi.
Davlatimiz rahbarining qaroriga ko‘ra, O‘zbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi, Iqtisodiyot va sanoat vazirligi, «O‘zqurilishmateriallari» AJ va qurilish materiallari sanoati korxonalarining «QurilishmateriallariLITI» MChJ ixtisoslashtirilgan loyiha ilmiy-tadqiqot institutini «O‘zsanoatqurilishmateriallari» uyushmasi tarkibiga kiruvchi «O‘zqurilishmaterialLITI» MChJ ilmiy-tadqiqot va injiniring markazi etib qayta nomlash to‘g‘risidagi taklifi qabul qilindi, quyidagilar markazning asosiy vazifalari va faoliyat yo‘nalishlari etib belgilandi:
O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi Texnologik rivojlanish agentligi, «O‘zstandart» agentligi hamda qurilish sanoatining ilmiy-tadqiqot tashkilotlari bilan birgalikda ilg‘or xorijiy tajriba va respublikaning xom ashyo salohiyatini inobatga olgan holda yangi qurilish materiallari va ulardan foydalanish texnologiyalari ishlanmalarini tashkillashtirish;
qurilish materiallarining yangi standartlarini faollashtirish va ishlab chiqish, shuningdek, qurilish tarmog‘ida foydalaniladigan qoidalar to‘plamini ishlab chiqishda qatnashish;
ishlab chiqariladigan qurilish materiallari va buyumlarning barcha turlarini sertifikatlashtirish;
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi bilan birgalikda qurilish materiallari sanoatining talab yuqori bo‘lgan yo‘nalishlari bo‘yicha mutaxassislarga ta’lim berish yuzasidan o‘quv rejalari va innovatsion o‘quv kurslarini ishlab chiqish, shuningdek, zamonaviy o‘quv-metodik adabiyotlar va qo‘llanmalarni tayyorlash;
kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va attestatsiyadan o‘tkazish, mutaxassislarning stajirovkasini, shu jumladan xorijdagi ilmiy-tadqiqot markazlarida stajirovkasini o‘tkazishni tashkillashtirish;
ishlab chiqarishga mo‘ljallangan mashinalar, asbob-uskunalar va texnik tizimlar, sanoat ob’ektlari, shuningdek, energetika va muhandislik infratuzilmasi ob’ektlarining texnik auditi, energiya auditi, diagnostikasi va ekspertizasini o‘tkazish.
Pirovardida aytish mumkinki, Davlatimiz Rahbarining qayd etib o‘tilgan qarori, respublikamiz qurilish materiallari ishlab chiqarish sanoati tarmog‘ining yana bir bosqichga rivojlanishi uchun yetarlicha imkoniyat va omillar hamda huquqiy asos yaratdi.
Qurilish mahsulotlarining joylashuvining barqarorligining uchta asosiy xususiyatlari, turlarining xilma-xilligi va juda katta o'lchamlari tufayli, qurilish mahsulotlari ishlab chiqarish xususiyatlari umumiy sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish xususiyatlariga nisbatan o'ziga xos xususiyatlarga ega. Uning o'ziga xos xususiyatlari quyidagilar:
(1) Qurilish mahsuloti ishlab chiqarishning harakatchanligi
Qurilish mahsulotlarining doimiy joylashishi mahsulot ishlab chiqarishning o'zgaruvchanligini aniqlaydi. Umumiy sanoat mahsulotlari sobit zavodlarda va ustaxonalarda ishlab chiqariladi va qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish turli mintaqalarda, xuddi shu mintaqadagi turli maydonlarda yoki bitta uchastkadagi turli xil birliklar loyihalarida yoki bir xil loyihaning turli qismlarida tashkil etiladi. Ishchilar va mashinalar xuddi shu qurilish mahsuloti atrofida ishlab chiqariladi. Shu sababli, qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish mintaqalar, ob'ektlar va turli loyihalarning turli qismlari o'rtasida oqadi.
(2) Qurilish mahsulotlari ishlab chiqarishning bir xilligi
Qurilish mahsulotlarining joylashuvi va turlarning xilma-xilligi mahsulot ishlab chiqarishning birligini belgilaydi. Umumiy sanoat mahsulotlari ma'lum vaqt oralig'ida birlashtirilgan jarayonda ommaviy ishlab chiqariladi va muayyan qurilish mahsuloti alohida ishlab chiqilishi va tanlangan joyda mamlakat yoki mintaqani yagona rejalashtirish doirasida foydalanish funktsiyasiga muvofiq tanlanishi kerak. Faqat qurilish. Qurilish mahsuloti joylashgan hududda tabiiy, texnik va iqtisodiy sharoitlar, qurilish mahsulotining tuzilishi yoki tuzilishi, qurilish materiallari, qurilish tashkilotlari va qurilish uslubi tufayli, standart dizayn, umumiy tarkibiy qismlar yoki aksessuarlar tanlangan bo'lsa ham. va hokazolarni mahalliy sharoitga qarab o'zgartirish kerak, shunda har bir qurilish mahsulotida bitta parcha bo'ladi.
(3) Qurilish mahsulotlarining mintaqaviy ishlab chiqarilishi
Chunki qurilish mahsulotlarining qat'iyligi bir xil foydalanish funktsiyasiga ega bo'lgan qurilish mahsulotlarini qurilish maydonchalari, ularning tuzilishi, tuzilishi, badiiy shakli har xil bo'lganligi sababli qurilish maydonining tabiiy, texnik, iqtisodiy va ijtimoiy sharoitlariga bog'liqligini aniqlaydi. , yopiq inshootlar, materiallar, qurilish rejasi boshqacha. Shuning uchun qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish mintaqaviy ahamiyatga ega.
(4) Qurilish mahsulotlarining uzoq ishlab chiqarish davri
Qurilish mahsulotlarining belgilangan xususiyatlari va juda katta hajmi qurilish mahsulotlarining uzoq ishlab chiqarish tsiklini belgilaydi. Qurilish mahsulotlarining hajmi juda katta bo'lgani sababli, yakuniy qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish muqarrar ravishda ko'plab ishchi kuchlari, moddiy resurslar va moliyaviy resurslarni sarf qiladi. Shu bilan birga, qurilish mahsulotlarining butun ishlab chiqarish jarayoni ham texnologik jarayonlar va ishlab chiqarish tartib-qoidalarining cheklovlariga duch keladi, shuning uchun barcha ixtisosliklar va ish turlari qurilishning oqilona ketma-ketligiga muvofiq hamkorlik qilishi va ulanishi kerak. Qurilish mahsulotlarining belgilangan joylashuvi tufayli qurilish ishlari uchun joy cheklangan bo'lib, bu uzoq ishlab chiqarish tsiklining va aylanma mablag'larning katta egallashining xususiyatlariga olib keladi.
(5) Qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarishda ko'plab ochiq operatsiyalar mavjud
Qurilish mahsulotlarining joylashuvining qat'iy tabiati va tananing ulkan shakli qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarishda ko'plab ochiq operatsiyalar mavjudligini aniqlaydi. Qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish sanoatlashtirish yuqori darajasiga erishgan taqdirda ham, ulkan qurilish mahsulotlarini to'g'ridan-to'g'ri fabrikalarda va ustaxonalarda qurish mumkin emas, ular faqat ehtiyot qismlar yoki aksessuarlarni fabrikada ishlab chiqarishi mumkin va ular hali ham qurilishda bo'lishlari kerak sayt Yakuniy qurilish mahsuloti faqat binoda yakuniy montajdan keyin shakllanishi mumkin. Shuning uchun qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish ko'proq ochiq havoda ishlashning xususiyatlariga ega.
(6) Qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarishda ko'plab havo operatsiyalari mavjud
Qurilish mahsulotlarining juda katta hajmi tufayli qurilish mahsulotlari ishlab chiqarish havo ishlarining xususiyatlariga ega ekanligi aniqlandi. Ayniqsa, shahar modernizatsiyasi rivojlanishi bilan, ko'p qavatli binolarning qurilish vazifalari kundan-kunga ortib bormoqda, bu esa qurilish mahsulotlari ishlab chiqarishning yuqori balandlikdagi ishlarining xarakteristikalarini tobora aniqroq namoyon bo'lmoqda.
(7) Qurilish mahsulotlari ishlab chiqaruvchi tashkilotlar hamkorligining har tomonlama murakkabligi
Qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarishning yuqoridagi xususiyatlaridan ko'rinib turibdiki, qurilish mahsulotlarini ishlab chiqarish keng doirani o'z ichiga oladi. Qurilish korxonasi ichida muhandislik mexanikasi, qurilish tuzilishi, bino tuzilishi, poydevor poydevori, sanitariya-tesisat, mexanik uskunalar, qurilish materiallari va qurilish texnologiyalari kabi fanlarni professional bilimlarini o'z ichiga oladi, ular turli davrlarda, turli joylarda va turli xil mahsulotlarda ishlab chiqariladi. va ko'p vazifali kompleks ishlash. Qurilish korxonasi tashqarisida turli xil professional qurilish korxonalari, shuningdek shaharsozlik, erlarni yig'ish, loyihalash, yong'indan himoya qilish,&kvota, ettita ulanish va bitta tekislash&kvotasi, kommunal xizmatlar, atrof-muhitni muhofaza qilish, sifat nazorati kiradi. , ilmiy tadqiqot eksperimentlari, transport Bank ishi, mashina va uskunalar, materiallar va materiallar, elektr energiyasi, suv, issiqlik, gaz ta'minoti, mehnat xizmatlari va boshqa ijtimoiy sohalar va turli xil sohalarda kompleks muvofiqlashtirish va hamkorlik qilish, shu sababli qurilish mahsulotlarini tashkil etish va ishlab chiqarish. odatda murakkab va murakkab.
Investitsiya loyihalarini amalga oshirishni tashkil etish va boshqarishning ilg‘or xorijiy tajribasini hisobga olgan holda qurilishda investitsiya munosabatlarini yanada takomillashtirish va bozor islohotlarini chuqurlashtirish, qurilish ishlab chiqarishi samaradorligini oshirish hamda qurilish sohasida ilg‘or texnologiyalarni qo‘llash maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:
1. Vazirlar Mahkamasining Qurilish va qurilish materiallari sanoati kompleksi huzurida Qurilish ishlab chiqarishni tashkil etish va boshqarishning chet el tajribasini o‘rganish va ularning yangi usullarini hamda ilg‘or qurilish texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha doimiy ishlovchi respublika komissiyasi (keyingi o‘rinlarda — Komissiya deb ataladi) ilovaga* muvofiq tarkibda tuzilsin.
* Ilova rus tilidagi matnda berilgan.
2. Quyidagilar Komissiyaning asosiy vazifalari etib belgilansin:
a) quyidagi masalalar bo‘yicha chet el tajribasini o‘rganishni tashkil etish:
“loyiha-menejment” asosida investitsiya jarayonlarini samarali boshqarish, texnik-iqtisodiy asoslashlar, biznes-rejalar tuzish, xalqaro amaliyotga, shuningdek xalqaro moliyaviy va kredit muassasalari mezonlariga muvofiq loyiha hujjatlarini ishlab chiqish;
investitsiyalar sohasida davlat buyurtmasini va davlat xaridlarini, shartnoma munosabatlarini, pudrat ishlari va qurilish materiallari bozorini, narx belgilash ustidan monitoringni shakllantirish;
yangi texnika va qurilish-montaj ishlarining texnologiyasi, qurilish materiallarining ilg‘or turlari qo‘llanishini iqtisodiy asoslash;
b) qurilish ishlab chiqarishini tashkil etish va boshqarishning ilg‘or usullarini, ilg‘or qurilish texnologiyalarini joriy etish, qurilish materiallari ishlab chiqarishni rivojlantirish, shu jumladan lizing bo‘yicha qurilish texnikasi, kichik mexanizatsiya vositalari, texnologiya asbob-uskunalari olish masalalarida joylardagi davlat boshqaruvi va hokimiyati organlariga, investitsiya jarayoni qatnashchilari bo‘lgan korxonalar va tashkilotlarga ko‘maklashish;
v) qurilish ishlab chiqarishi sohasida chet el tajribasini umumlashtirish, me’yoriy-huquqiy hujjatlarni takomillashtirish bo‘yicha takliflar va tavsiyalar ishlab chiqish, jahon amaliyotining ilg‘or yutuqlarini joriy etish chora-tadbirlari bo‘yicha ishlarni tashkil etish;
g) zamonaviy texnikaviy darajadagi tegishli axborot bazasini tashkil etish va axborotning qurilish jarayoni qatnashchilari o‘rtasida keng yoyilishni ta’minlash, chet el injiniring firmalari va qurilish kompaniyalarining tajribasini o‘rganish, mahalliy mutaxassislarni xorijiy mamlakatlarda o‘qitish va tajriba almashish bo‘yicha seminarlar tashkil etish.
3. O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi, Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi qurilish ishlab chiqarishini tashkil etish va boshqarishning yangi usullarini hamda ilg‘or qurilish texnologiyalarini joriy etish bo‘yicha ilg‘or xorijiy tajriba to‘g‘risidagi axborotlarni elchixonalar va tegishli vakolatxonalar orqali olishda Komissiyaga har tomonlama yordam bersinlar.
4. Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari chet el tajribasini o‘rganish va qurilish ishlab chiqarishini tashkil etish va boshqarishning yangi usullarini joriy etish, ilg‘or qurilish texnologiyalarini o‘zlashtirish bo‘yicha hududiy komissiyalar tarkibini ikki hafta muddatda tasdiqlasinlar.
6. Komissiya qurilish va loyiha tashkilotlarini, qurilish materiallari korxonalarini zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlash uchun chet el investitsiyalarini imtiyozli shartlarda jalb etish ishlarini xalqaro moliya tashkilotlari va boshqa chet el investorlari bilan doimiy ravishda o‘tkazsin.
7. Belgilansinki, Komissiya o‘z vakolatlari doirasida qabul qilgan qarorlar vazirliklar, idoralar, davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahar hokimliklari, xo‘jalik yuritish va mulkchilik shakllaridan qat’i nazar, xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan bajarilishi majburiydir.
8. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining o‘rinbosari A.N. Isayev zimmasiga yuklansin.


Foydalanilgan manba

1. 
   https://uzsm.uz/uz/press_center/news/qurilish-materiallari-ishlab-chiqarish-sanoati-rivojlanishning-yangi-bosqichida/
   
2. 
   http://srcyrl.huyufrp.com/info/production-characteristics-of-construction-pro-45877570.html