Mavzu: Sifat. Sifatning yasalishi Guruh: bt-121 Bajardi : Mamatova m tekshirdi: Yormatov I


-mas. Harakatning inkoriy belgisi bo‘lgan sifat yasaydi: yengilmas, o‘tmas, qo‘rqmas, ajralmas, qaytmas, buzilmas. -ch



Yüklə 10,07 Kb.
səhifə4/5
tarix03.12.2023
ölçüsü10,07 Kb.
#172208
1   2   3   4   5
Mavzu Sifat. Sifatning yasalishi-azkurs.org

-mas. Harakatning inkoriy belgisi bo‘lgan sifat yasaydi: yengilmas, o‘tmas, qo‘rqmas, ajralmas, qaytmas, buzilmas.

  • -ch. faqat fe’ldan sifat yasaydi: jirkanch, tinch, shoshilinch, tiqilinch.

  • - qoq\-g‘oq: harakatni bajarishga moyilligi kuchli ekanligini anglatuvchi sifat yasaydi: qochqoq, yopishqoq, urushqoq, tirishqoq.

  • - ildoq. Taqlid so‘zlardan sifat yasaydi: likildoq, shaqildoq.

    Kompozitsiya usuli. Turli turkumlarga oid so‘z shakllarining tilda mavjud bo‘lgan sintaktik qoliplar asosida qo‘shilishi orqali bitta belgi ifodalashga xoslangan yasama sifatlardir. Bu usul ham hozirgi o‘zbek tilidagi mahsuldor yasalish usullaridan bo‘lib, qismlarning sintaktik aloqasiga ko‘ra quyidagicha guruhlarni tashkil qiladi:


    • Kompozitsiya usuli. Turli turkumlarga oid so‘z shakllarining tilda mavjud bo‘lgan sintaktik qoliplar asosida qo‘shilishi orqali bitta belgi ifodalashga xoslangan yasama sifatlardir. Bu usul ham hozirgi o‘zbek tilidagi mahsuldor yasalish usullaridan bo‘lib, qismlarning sintaktik aloqasiga ko‘ra quyidagicha guruhlarni tashkil qiladi:

    • aniqlovchi-aniqlanmish: olachipor, ochsariq, to‘q qizil, qiziqqon, ochko‘z, kaltafahm;

    • to‘ldiruvchi-to‘ldirilmish: tinchliksevar, izquvar, muzyorar, ishbilarmon;

    • hol-hollanmish: ertapishar, tezoqar.

    • Qo‘shma sifatlar tarkibidagi qismlarning tub yoki yasama ekanligi bilan ham o‘zaro farqlanadi. Masalan: 1) ikkala qismi ham tub so‘zlardan:xom semiz, kamgap, nimjon, ommabop, izquvar; 2) tub va yasama so‘zlardan tuziladi: souqqon, tezoqar, erksevar, ishyoqmas.

    • Bundan tashqari tilimizda qismlari qo‘shma sifatlardek zich bog‘lanib ketmagan gapga usta, ko‘zga yaqin, og‘zi bo‘sh, qo‘li ochiq, bodom qovoq, katta og‘iz kabi birikmali murakkab sifatlar ham mavjud.


    • Yüklə 10,07 Kb.

      Dostları ilə paylaş:
  • 1   2   3   4   5




    Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
    rəhbərliyinə müraciət

    gir | qeydiyyatdan keç
        Ana səhifə


    yükləyin