Mavzu: Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo‘mitalar

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI QARSHI FILIALI

“ TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI” FAKULTETI

3-BOSQICH AKT 11-21 GURUH TALABASINING
“ KOMPYUTER TARMOQLARI ” FANIDAN
3-MUSTAQIL ISHI

Bajardi : Ro‘ziyev.B

Qabul qildi: Abduvaliyev.A
MAVZU: Tarmoq standartlarini tartibga soluvchi qo‘mitalar.

Reja:

1. 
   Lokal tarmoqlar (LAN) va ularning qurilish usullari.
   
2. 
   "Ethernet" texnologiyasi.
   
3. 
   Shahar tarmoqlari (MAN) va ularning qurilish usullari.
   
4. 
   ATM, ISDN, xDSL texnologiyalari.
   
5. 
   Global tarmoqlar (WAN) va ularning qurilish usullari.
   
6. 
   WAN tarmoqlarida qo‘llaniladigan standar texnologiyalar.
   

Hozirgi kunda dunyo miqyosida 800 dan ortiq standartlashtirish tashkilotlari bo’lib, ular global tarmoqlarni loyihalash, qurish, yangi standartlarni ishlab chiqish, tadbiq etish, muammolarni o’rganish, echimlar, va tavsiya ishlab chiqish jarayonlarini muvofiqlashtiradi. Umuman olganda standartlar, tavsiyanomalar, tartibga soluvchi yo’riqnomani ishlab chiqish doimiy yangilanib boradigan jarayon hisoblanadi. Misol uchun, yangi protokol, yangi avlod mobil texnologiyasi (3G, 4G, 5G) ishlab chiqilishi, ma’lumot uzatish tezligini oshirilishi, axborot xavfsizligini takomillashtirilishi, yangi WiFi texnologiyasini ishlab chiqilishi yoki telekommunikatsiyada lokal, shahar yoki global tarmoq uchun ishlab chiqilgan har qanday fizik yoki dasturiy maxsulot o’zining standartiga ega bo’ladi.

Shuningdek, standartlashtirish tashkilotlari yoki qo’mitalari xalqaro, hududiy va milliy ko’rinishlarda bo’ladi. Standartlashtirish tashkilotlotlari haqida qisqacha to’xtalib o’tamiz.
1. IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers)
- Elektr energiya, elektronika va kompyuter dasturlash sohasida standartlar ishlab chiqishda yuqori darajada ishtirok etadi.
- Masalan, Wi-Fi (IEEE 802.11) standartlari kiritilgan, shuningdek Ethernet (IEEE 802.3) ham shu qatoriya ichida.
2. ISO (International Organization for Standardization)
- Dunyo miqyosida qo‘mitalar yaratish va tanlashda ishtirok etadi.
- Ayrim tarmoq protokollarining (masalan, OSI modeliga mos Xotira tarmoqlari protokollari) va boshqa sohalarning tartibga solishida o‘zini namoyon etadi.

3. TIA (Telecommunications Industry Association)

- Tarmoq va kommunikatsiya sohasida standartlarni yaratishda ishtirok etadi.
- Bu qo‘mita, amaliy kommunikatsiya vositalari, fiber-optik tarmoq tizimlari, ko‘p qatlamli tarmoq tizimlari, mobil aloqa tarmoqlari va boshqa yo‘nalishlarda standartlarni belgilashda o‘zini namoyon etadi.

4. ETSI (European Telecommunications Standards Institute)

- Avropa tarmoq va kommunikatsiya sohasidagi standartlarni yaratishda ishtirok etadi.
- Bu qo‘mita, mobil aloqa, sputnik aloqasi, internet protokollari, raqamli TV va boshqa kommunikatsiya sohalari bo‘yicha standartlarni yaratadigan.

5. ITU (International Telecommunication Union)

- Globally tarmoq, telekommunikatsiya va internet sohalari bo‘yicha standartlar ishlab chiqishda ishtirok etadi.
- Ma’lumki, bu qo‘mita, global tarmoq tarmoq ishlab chiqish standartlarini yaratadi.
Bu qo‘mitalar, tarmoq, kommunikatsiya va texnologiyalarning izchil ishlab chiqilishida standartlarni tartibga solishda katta ahamiyatga egadir. Ularning faoliyatining natijasida, tarmoq texnologiyalari o‘zaro moslashuv, ishchi o‘rinda integratsiya qilish va boshqa yo‘nalishlarda muvaffaqiyatli amalga oshirish mumkin bo‘ladi.


1-rasm Tarmoq va tarmoq arxitekturasi tushunchasi
Lokal hisoblash tarmoqlarini yaratish – bu texnologiyalarni tanlash, ishchi stansiyalar sonini, ularning o’zaro joylashuvini aniqlash bo’lib, faoliyat turiga qarab foydalanuvchilarning ishchi guruhlari aniqlanadi. Lokal hisoblash tarmog’i (LHT) cheklangan hududda ishlaydi, uni yaratishda odatda maxsus o’rama juft yoki koaksial kabellardan foydalaniladi. Ayrim hollarda uzoq masofalarda aloqani ta’minlashda yoki himoya bo’yicha yuqori talab qo’yilganda optik tolali kabellar ko’llaniladi. Lokal tarmoqlar uchun kabel bir vaqtda ko’plab abonentlar foydalanuvchi monokanal rolini bajaradi.
Belgilangan maqsadi, atxitekturasi, ma’lumot almashinuvini tashkil qilish va abonentlarni o’zaro aloqa qilish qoidasi bo’yicha lokal tarmoqlarning har xil turlarini belgilash mumkin. LHT barcha turlari axborot tizimlari hisoblanib, axborot resurslari bilan ishlash imkoniyatini ta’minlaydi. Ko’p hollarda LHT katta tarmoqning bir qismi bo’lib, bo’lim, departament, laboratoriya, markaz, ofis yoki ishlab chiqarish sohalariga bog’liq bo’lgan hududiy harakterdagi ma’lumotlarga ishlov berish vazifasini bajaradi. Bo’limlarning faoliyat turi servislar va xizmat sifatini o’z ichiga oluvchi lokal tarmoqlarning arxitekturasiga ta’sir ko’rsatadi.
Funksional vazifasiga ko’ra lokal tarmoqlar quyidagi turlarga bo’linadi:
- ish hujjat almashinuvi, normativ-ma’lumotnoma, kutubxona va axborot arxivi bo’yicha foydalanuvchilarning axborot xizmatini bajaruvchi tarmoq;
- asosiy vazifasi ilmiy-texnik hisoblashlarni bajaruvchi va tadqiqot loyihalarini avtomatlashtirish bo’lgan lokal tarmoq;
- qaror qabul qilish tizimlari, ekspert tizimlari, masofaviy o’qitish, dizayn va loyihalash tarmoqlari;
- mahsulot ishlab chiqarish, xizmat ko’rsatish, savdo va marketing bo’yicha korxona faoliyatini boshqaruvchi lokal tarmoq.
O’tkazuvchanlik xususiyati bo’yicha LHT quyidagi darajalarga bo’linadi:
- ingichka koaksial kabel yoki o’rama juft kabellaridan foydalanuvchi, o’tkazuvchanlik xususiyati past (ma’lumot uzatish tezligi 10 Mbit/s atrofida) bo’lgan LHT;
- yo’g’on koaksial kabel yoki ekranlangan o’rama juft kabellaridan foydalanuvchi, o’tkazuvchanlik xususiyati o’rtacha (ma’lumot uzatish tezligi 100 Mbit/s gacha) bo’lgan LHT;
- optik tolali aloqa kabellaridan foydalanuvchi, o’tkazuvchanlik xususiyati yuqori (ma’lumot uzatish tezligi 1000 Mbit/s gacha) bo’lgan LHT.
Lokal tarmoqning dastlabki texnologiyalarida fizik pog’onada kompyuterlarni birlashtiruvchi qulay vosita sifatida ajratilgan muhitlardan foydalanilgan. Amalda barcha texnologiyalarning (ArcNet, Token Ring, FDDI, Ethernet) boshlang’ich bosqichida ajratilgan muhitlardan foydalanilgan. 90-yilning o’rtalariga kelib unumdorlik, ishonchlilik va keng ko’lamliligi jihatidan yuqori ko’rsatkich evaziga kabelli mahalliy tarmoqlardagi barcha texnologiyalar o’rnini paketlar kommutasiya texnologiyasi egallay boshladi.
Z amonaviy lokal tarmoqlar ikkala texnologiya bo’yicha quriladi, faqat Ethernet texnologiyasi oldinroq paydo bo’lgan bo’lib, unda muhitning ajratiladigan algoritmi sifatida tasodifiy ruxsat usuli qo’llaniladi. Lokal tarmoqni o’rganishda aynan ushbu klassik texnologiyalardan boshlash maqsadga muvofiq. Ethernet texnologiyasi Token Ring va FDDI kabi lokal tarmoq texnologiyalari oilasiga kiradi.

2-rasm Tarmoqni loyihalash

Ethernet Xerox tomonidan yaratilgan va Xerox, Intel va DEC tomonidan birgalikda ishlab chiqilgan asosiy tarmoqli LAN spetsifikatsiyasiga ishora qiladi. Umumjahon Ethernet standarti 1980 yil 30 sentyabrda chiqarildi, bu bugungi kunda&# 39 mavjud LANlarida eng keng tarqalgan. Aloqa protokoli standarti. Ethernet tarmog'i CSMA / CD (Carrier Sense Multiple Access and Collision Detection) texnologiyasidan foydalanadi va 10M / S tezlikdagi bir necha turdagi kabellarda ishlaydi. Ethernet IEEE802.3 standartlar oilasiga o'xshaydi. Standart chekilgan (10Mbit / s), tezkor chekilgan (100Mbit / s) va 10G (10Gbit / s) chekilgan. Ularning barchasi IEEE 802.3 ga mos keladi. Ethernet-ni atigi 10 Mbit / s tezlikda ishlashni boshlash, to'qnashuvni aniqlash bilan tashuvchiga sezgir ko'p kirish (CSMA / CD, Carrier Sense Multiple Access / Collision Detection) yordamida kirishni boshqarish usuli qo'llaniladi. Ushbu 10 Mbit / s tezlikdagi Ethernet standart Ethernet deb nomlanadi va Ethernetni qalin koaksial kabel, ingichka koaksiyal kabel, ekranlanmagan o'ralgan juftlik, ekranlangan o'ralgan juftlik va tolalar kabi turli xil uzatish vositalari yordamida ulash mumkin. Va IEEE 802.3 standartida, turli xil uzatish tashuvchisi uchun turli xil jismoniy qatlam standartlari aniqlangan. Ushbu standartlarda birinchi raqam uzatish tezligini" Mbps" va oxirgi raqam bitta segmentli kabelning uzunligini bildiradi (mos yozuvlar birligi 100m), tayanch" tayanch tasma" ; va Broad" keng polosali degan ma'noni anglatadi."
10Base-5 0,4 dyuymli diametrli, 50 Ω qalinlikdagi koaksial kabeldan foydalanadi, shuningdek qalin Ethernet deb ham ataladi, maksimal segment uzunligi 500 m. Asosiy tarmoqli uzatish usuli, topologiyasi avtobus turi. 10Base-5 tarmog'ining asosiy qo'shimcha qurilmalariga quyidagilar kiradi: qalin koaksial kabel, AUI ulagichi bo'lgan chekilgan karta, takrorlash moslamasi, transceiver, transceiver kabeli va terminator.
10Base-2 0,2 ​​dyuymli diametrli, 50 Ω ingichka koaksiyal kabeldan foydalanadi, u shuningdek Ethernet yupqa kabeli deb ataladi, tarmoq segmentining maksimal uzunligi 185 m, tayanch tarmoqli uzatish usuli, topologiya shinalar turi; 10Base-2 tarmog'ining asosiy uskuna uskunalari mavjud: ingichka koaksial kabel, BNC rozetkaga ega chekilgan karta, repetitor, T-ulagich, terminator va boshqalar.
10Base-T maksimal segment uzunligi 100 m bo'lgan o'ralgan juft kabeldan foydalanadi. Topologiya yulduz shaklida; 10Base-T tarmog'ining asosiy qo'shimcha qurilmalari: 3-toifa yoki 5-toifali ekranlanmagan o'ralgan juftlik kabeli, RJ-45 soketli chekilgan karta, hub, kalit, RJ-45 vilkasi va boshqalar.
1Base-5-da o'ralgan juftlik kabeli ishlatiladi, segmentning maksimal uzunligi 500m, uzatish tezligi esa 1Mbps.
10Broad-36 koaksial kabeldan foydalanadi (RG-59 / U CATV), tarmoqning maksimal oralig'i 3600m, tarmoq segmentining uzunligi esa 1800m gacha, bu keng polosali uzatish rejimi
Shahar tarmoqlari (MAN) qurilish usullariga misol sifatida:

1. Fiber-optik tarmoqlar: MAN tarmoq tizimlari uchun eng mashhur qurilish usuli fiber-optik tarmoqlardir. Ular kengaytirilgan tarmoqqa murojaat qilish uchun yirik miqdorda malumot o‘tkazuvchanli fibre optik kanallarni qo‘llab-quvvatlaydi.

2. Kabellashgan tarmoq: MAN sohadagi tarmoqlarning bir qismi qabellangan tarmoqqa (Coaxial cables) asoslangan bo‘lib, oliy tezlikda internet ulanishlari va muharrirni ko‘rsatadi.
3. WiMAX: MAN tarmoq protokollarining biri shu WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access) tarmoq turi ham bo‘lishi mumkin. Bu, muxim mobil aloqa tarmoqlari uchun ham foydali bo‘ladi.
Shuningdek, shahar tarmoqlari (MAN) avvalki shox va aloqa qurollarini marta ichida birlashtira olgan va ularni yangicha ishlab chiqilayotgan iste‘molchilar uchun imkoniyatlarni beradi. Mana shunday bo‘lsa-da, yangi texnologiyalar kelib chiqib, bu holat o‘zgarishi mumkin. Bu tarmoq turi, MAN tarmoq tuzilmasi bilan aloqador va ichki va tashqi kommunikatsiyalarda samarali foydalanish imkonini beradi va shuningdek, shahar miqyosidagi kompaniyalarga yuqori tezlikli internet va boshqa aloqa xizmatlarini taqdim etishda muhim bo‘ladi. Shahar tarmoqlari (MAN) tarmoqning kengayishi, shuningdek deyarli shahar miqyosidagi hududlarni qamrab oladi va odatda bir necha kilsometrga yetadi. Bu tarmoq shahar yoki shahar hududidagi ko‘pgina manzillar, tashqi oid va kichik-majburiy tarmoq ashyo va tuzilishlarga ulanadi. MAN, aloqa xizmatlarini ko‘rsatish uchun ishlab chiqilgan.
MAN tarmoqlari qurilish usullari odam, oyna poyabzali, qaboq, miras, local tarmoq (LAN), optik kanal va boshqa ashyolar bilan birlashgan standart apparatura va protokollar orqali amalga oshiriladi. Shuningdek, fiber-optik va ko‘p qatlamli foydalanuvchilarni ko‘rsatish maqsadida xizmat qiladi. Bu tarmoq turi, shahar tuzilma sharoitida, ajoyib yo‘nalishda va kommunikatsiyalarning mahsulotlasc/ishlab chiqarish chora tadbirlari uchun yaratilgan.
Asenkron uzatish rejimi (ATM) texnologiyasi keng tarmoqli ISDN (B-ISDN) tarmoqlari deb nomlangan integratsiyalangan xizmatlar tarmoqlarining yangi avlodi uchun yagona universal transport sifatida ishlab chiqilgan. Ishlab chiquvchilarning rejalariga ko’ra, ATM tomonidan taqdim etiladigan bir xillik, bitta transport texnologiyasi bir nechta quyidagi imkoniyatlarni ta’minlay olishidan iborat bo’ladi, ya’ni ushbu texnologiyani iloji boricha ko’p qirrali qilish maqsad qilingan edi: Bir xil transport tizimida kompyuter va multimediya (ovoz, video) trafigi kechikishlarga sezgir va har bir trafik turi uchun xizmat ko’rsatish sifati uning ehtiyojlariga mos keladi.O’nlab megabitdan sekundiga bir necha gigabitgacha bo’lgan ma’lumotlar uzatish tezligining ierarxiyasi, muhim vazifalarni bajarish uchun kafolatlangan o’tkazish qobiliyati. Mahalliy va global tarmoqlar uchun umumiy transport protokollari. Mavjud fizik kanallarning infratuzilmasi yoki fizik protokollar: T1 / E1, TZ / EZ, SDH STM-n, FDDI.
Eskirgan LAN va WAN protokollari bilan o’zaro aloqa: IP, SNA, Ethernet, ISDN.
Asenkron uzatish rejimining texnologiyasining asosiy g’oyasi ancha oldin ilgari surilgan edi - bu atama Bell Labs tomonidan 1968 yilda paydo bo’lgan. O’sha paytda ishlab chiqilgan asosiy texnologiya TDM texnologiyasi bo’lib, u sinxron kommutatsiya texnikasiga ulangan kadrdagi baytlarning tartib raqamiga asoslangan edi. Sinxron uzatish rejimi (STM) texnologiyasi deb ham ataladigan TDM texnologiyasining asosiy kamchiliklari kanallarning umumiy tarmoqli kengligini subkannellar o’rtasida qayta taqsimlashning mumkin emasligidir. Subkanalda foydalanuvchi ma’lumotlari uzatilmaydigan vaqt oralig’ida, jamlangan kanal hali ham nollarga to’ldirilgan ushbu kanalning baytlarini uzatadi. Subkanalning tanaffus vaqtlarini yuklashga urinishlar har bir subkanalning ma’lumotlari uchun sarlavha kiritish zarurati tug’diradi. Statistik TDM (STDM), bo’sh vaqtlarni boshqa subkannellardan keladigan trafik to’lqinlari bilan to’ldiradigan oraliq texnologiya subkanal raqamini o’z ichiga olgan sarlavhalarni kiritadi. Shu bilan birga, ma’lumotlar komp’yuter tarmoqlarining paketlariga o’xshash paketlarda hosil bo’ladi. Har bir paket uchun manzilning mavjudligi uni asenkron ravishda uzatishga imkon beradi, chunki boshqa pastki kanallarning ma’lumotlariga nisbatan joylashuvi endi uning manzili emas. Bitta subkanalning asinxron paketlari boshqa subkannelning bo’sh vaqt jadvallariga kiritiladi, ammo ular o’zlarining manzillari bo’lganligi sababli ushbu subkanal ma’lumotlari bilan aralashtirilmaydi.
ATM texnologiyasi ikkita texnologiyaning yondashuvlarini - paketli kommutatsiya va elektron kommutatsiyani birlashtiradi. Birinchidan, ma’lumotni manzilga yo’naltirilgan paketlar shaklida uzatish, ikkinchidan, kichik o’lchamdagi paketlardan foydalanish qabul qilindi, buning natijasida tarmoqdagi kechikishlar oldindan aytib bo’lingan bo’lib, shuning uchun tahlil va monitoring osonroq. Virtual elektronika yordamida kanalga xizmat ko’rsatish sifati parametrlarini oldindan buyurtma qilish va turli xil xizmat ko’rsatish sifatiga ega virtual mikrosxemalarga ustuvor xizmat ko’rsatish yordamida turli xil trafiklarni bitta tarmoq ichida kamsitishsiz amalga oshirish mumkin. ATM texnologiyasi avvaldan barcha turdagi trafikni ularning talablariga muvofiq xizmat ko’rsatadigan texnologiya sifatida ishlab chiqilgan. B-ISDN tarmog’ining yuqori qatlamlarining xizmatlari ISDN tarmog’ining xizmatlariga o’xshash bo’lishi kerak - bu fakslarni yuborish, televizion tasvirlarni tarqatish, ovozli pochta, elektron pochta, video konferentsiya kabi turli xil interfaol xizmatlar. ATM texnologiyasining yuqori tezligi ISDN tarmoqlari tomonidan amalga oshirib bo’lmaydigan yuqori darajadagi xizmatlar uchun ko’proq imkoniyatlar yaratadi - masalan, rangli televizion tasvirlarni uzatish uchun 30 Mbit / sekundgacha tarmoqli kengligi kerak. ISDN texnologiyasi bunday tezlikni qo’llabquvvatlay olmaydi va ATM uchun bu katta muammo emas. ATM standartlari IEEE maxsus qo’mitasi, shuningdek, ITU-T va ANSI qo’mitalari homiyligida ATM Forum deb nomlangan tashkilotlar guruhi tomonidan ishlab chiqilgan. ATM juda ko’p turli xil usullarda standartlashtirishni talab qiladigan juda murakkab texnologiya, shuning uchun standartlarning asosiy yadrosi 1993 yilda qabul qilingan bo’lsa ham, standartlashtirish bo’yicha ishlar faol davom etmoqda. ATM forumida deyarli barcha manfaatdor tomonlar - telekommunikatsiya uskunalarini ishlab chiqaruvchilar, LAN uskunalarini ishlab chiqaruvchilar, telekommunikatsiya tarmoq operatorlari va tarmoq integratorlari ishtirok etayotganligi nekbinlik bilan ilhomlantiradi.
Global tarmoqlar (WAN) dunyoning keng bo‘ylab turli joylardagi tarmoq elementlarini (masalan, filiallar, nodavlatlar, tumanlar va hokazo) bir-biriga bog‘lashda ishlatiladi. Ular internet servis provayderlari (ISP) yordamida ko‘rsatilgan xizmatlardan foydalanadilar va xalqaro aloqa sharoitida ishlaydilar.
WAN tarmoqlarining qurilish usullari quyidagilardir:
1. Telgraf va telefon tarmoqlari: An'anaviy tarzda, avval, WAN tarmoqlarining keng tarqalgan qismi telefon va telgraf tarmoqlari orqali amalga oshirilib, bu tarmoqning oldiga tashqi aloqa qurilmalari o‘rnatilgan.
2. Xalqaro tarmoqlar: Internet dunyo bo‘ylab ommalashtirilgan xalqaro WAN tarmoqi hisoblanadi. Uning asosiy qismi, global IP tarmoqlari orqali aloqa o‘rnatiladi va ishlatiladi.
3. Sputnik aloqasi: Sputniklar bilan ulanish orqali global tarmoqlar tuzilishi mumkin. Masalan, masofaviy rayonlardagi tarmoqlar sputnik aloqasi orqali bog‘langan bo‘lishi mumkin.
4. Ko‘p qatlamli xususiy tarmoqlar (MPLS): Bu usul kengaytirilgan tarmoqlarda ishlatiladi va xalqaro operatsiyalarni amalga oshirish uchun yordam beradi.
WAN tarmoqlari mavjud xalqaro aloqa tuzilmalarining o‘z ichki sharoitlariga mos ravishda, o‘zaro aloqa tizimlari bilan bog‘liq. Global tarmoqlarning yo‘nalishi yoki xususiyatlariga qarab, ularga aloqachi xizmat provayderlari (ISP) tomonidan ko‘rsatiladigan aloqa tizimlari katta ahamiyatga ega. Ishonchli provayder tanlov qilish, tegishli kiritilgan miqdori, o‘z ichki xususiyatlar va mahsulotlar bugungi kunda ilgari ko‘rib chiqiladigan muhim vazifalardir.Global tarmoqlar innovatsion rivojlanishlarni qabul qiladi va oliy tezlikli Internet, barcha tashqi va ichki aloqa xizmatlari, video konferensiyalar, boshqa turdagi aloqa mahsulotlari va xizmatlarni ommaviy foydalanishda juda muhim bo‘lgan. Ular tarmoq operatsiyalarini raqobatbardosh va samarali qilishga imkon beradi.

3-rasm Global kompyuter tarmog’i
WAN tarmoqlarida foydalaniladigan standart texnologiyalar o‘zaro aloqachi xizmat provayderlari, korporativ tarmoqlar, telekommunikatsiya kompaniyalari va global aloqa standartlashtirish tashkilotlari tomonidan ishlatiladi. Bu texnologiyalar yanada yuqori tezlikli, xavfsiz va samarali aloqa xizmatlarini taqdim etish amalga oshirish uchun yaratilgan.
Quyidagi standart texnologiyalar WAN tarmoqlarida mashxurdir:
1. Frame Relay: Ushbu texnologiya o‘rnatilgan miqdor ustida paketlar halqaro tarmoqlarda uzatilishini ta’minlaydi. Yuqori tezlik, samarali ishlov berish va tizimni rivojlantirishga imkon beradi.
2. Asynchronous Transfer Mode (ATM): Bu texnologiya yuqori miqdorda ma’lumotni samarali tarzda uzatish va tizimni rivojlantirish uchun ishlatiladi. U standart raqamlashtirilgan tarmoq protokollari orqali ochiq aloqa tarmoqlari bilan aloqa qilish uchun ham ishlatiladi.
3. XDSL (Digital Subscriber Line): Telefon liniyasi orqali yuqori tezlikda internetni taqdim etish uchun ishlatiladi, bir nechta turdagi xizmatlarni kengaytirish uchun yuqori tezlikda malumot ulash uchun foydalaniladigan teknologiyadir.
4. SONET (Synchronous Optical Networking) va SDH (Synchronous Digital Hierarchy): Ushbu texnologiyalar optik kanallar orqali yuqori miqdorda ma’lumotni samarali tarzda uzatish uchun foydalaniladi. Ularga tezlik va rivojlantirish imkoniyatlari bilan birga xavfsizlik ta’minlash uchun rivojlandi.
5. MPLS (Multi-Protocol Label Switching): Bu texnologiya raqamli tarmoq protokollarini yagona aloqa vositasiga aylantirish uchun ishlatiladi. U bo‘yicha standartlar bor, xalqaro tarmoqga aylantirish uchun juda foydalaniladi.
6. Ethernet WAN (Metro Ethernet): Ishlab chiqarishda qulay, qulay va samarali xizmatlarni taqdim etish uchun ishlatiladi. Ushbu texnologiyalar keng ko‘lamli aloqa tizimlarini tuzish uchun ishlatiladi.
Bu standart texnologiyalar WAN tarmoqlarida ma’lumot almashish, xavfsiz va samarali aloqa xizmatlarini taqdim etish, shuningdek ham boshqa xizmatlarni ko‘rsatishda juda ommabop va foydali bo‘ladi. Mana shundaq, korporativ tarmoqlar, telekommunikatsiya kompaniyalari, va global aloqa standartlashtirish tashkilotlari uchun the provide essential building blocks to establish reliable, secure, and high-speed communication networks.
Foydalanilgan adabiyotlar
https://kompy.info/download
https://hozir.org/global-tarmoqlar-wan-va-ularning-qurilish-usullari-wan-tarmogi
https://genderi.org
https://www.coursehero.com