Mavzu: Umumiy ma`lumot

Mavzu:
1.Umumiy ma`lumot
2. Yer hajmi
3. Yerning shakli va o‘lchamlari to‘g‘risida tushuncha

Geodeziya (geo-yer va yun. daio — boʻlaman) — Yerning shakli va oʻlchamlarini aniqlash, Yer yuzasini plan va xaritalarda tasvirlash hamda muhandislik inshootlarini qurishdagi qidiruv ishlari, ularni loyihalash, qurish va ulardan foydalanishda bajariladigan oʻlchash ishlari haqidagi fan.

G. oliy geodeziya, geodeziya yoki topografiya, muhandislik geodeziyasi, haritagrafiya va fototopografiya kabi mustaqil fanlarga boʻlinadi. Yer shakli va oʻlchamlarini aniqlash, mamlakat haritalarini tuzish uchun kerakli bosh geodezik asosni barpo etish, uni zamonaviy talablarga javob beradigan darajada saqdab turish, katta maydonlarda olib boriladigan geodezik oʻlchash ishlariii tashkil etish, ularni bajarish bilan oliy G. shugʻullanadi. Yer yuzasining ayrim boʻlaklarini plan, harita va profillarda tasvirlashda bajariladigan geodezik oʻlchash ishlari bilan muhandislik geodeziyasi, Yer yuzasining katta boʻlagini tasvirlash usullari bilan haritagrafiya, joyning plan va haritalarini fotosuratlardan foydalangan holda tuzish usullarini fototopografiya fani oʻrganadi.
Geodeziya so’zi yunonchadan olingan bo’lib “geo” yer “deziya” o’lchash ya’ni yerni o’lchash degan ma’noni anglatadi. Geodeziya fani yerning shakli va o’lchamlarini aniqlash, yer sirtini plan va kartalarda tasvirlash, xar hil injenerlik masalalarini yechishda o’lchash usullari to’grisidagi fandir. Rivojlanish va taraqqiy etishga ko’ra geodeziya fani ham bir necha fanlar majmuasidan tashkil topgan. Oliy geodeziya, topografiya, injenerlik geodeziyasi, fototopografiya, aerofotogeodeziya, kartografiya va kosmik geodeziya.
Quyosh sistemasida 3 chi sayyora Yer. U Veneradan kegin Marsdan oldin turadi. Yerdan quyoshgacha bo’lgan masofa 149.6 mln km. Yerning o’rtacha zichligi 5.52 g/sm. Ekvator uzunligi 6.378.245 km. kichik yarim o’q 6.356.863 km. O’rtacha radyos - 6371,110 km.
Qutbiy siqiqlik - 1:298 yoki 21,36 km.
Ekvatoryal siqiqlik - 1:30000yoki 213 m.
Meridyan uzunligi - 40008,550 km.
Ekvator uzunligi - 40075,696 km.
Yer yozasining maydoni- 510083000 km
Yerning hajmi - 1,083 x 10 12 km

Yerning hajmi

Yerdagi sayyoralarning eng kattasi sifatida Yerning taxminiy massasi 5,9736 × 1024 kg. Uning hajmi, shuningdek, bu sayyoralarning eng kattai - 108.321 × 10 10 km 3 ga teng .
Bundan tashqari, Er Yerdagi sayyoralarning eng zichidir, chunki u qobiq, mantiya va yadrodan iborat. Yer qobig'i bu qatlamlarning eng nozik qismidir, mantiya esa Yerning 84% hajmini o'z ichiga oladi va sirtdan 1800 km. Biroq, Erni bu sayyoralarning eng zaif qismini tashkil etadigan narsa uning yadrosidir. Bu qattiq, qalin ichki yadroli suyuq tashqi yadroli yagona er sayyorasi.
Yerning o'rtacha zichligi 5515 × 10 kg / m3. Erning zichligi bo'yicha Yer sayyoralaridan eng kichigi bo'lgan Mars Yerdagidek 70% atrofida.
Er, uning atrofi va diametriga asoslangan yer ustidagi eng katta sayyoralar qatoriga kiradi. Ekvatorda Yerning aylanasi 24.901.55 mil (40.075.16 km) dir.
Shimoliy va Janubiy qutblar orasida bir oz kichikroq (40,008 km). Erdagi diametrli qutblarda 7,899,80 mil (12,713,5 km), ekvatorda esa 7,292,28 km (12,756.1 km) dir. Taqqoslash uchun Yerning Quyosh sistemasidagi eng katta sayyora, Yupiter, diametri 88846 milya (142,984 km).