Mavzu: Yurak glikozidlari saqlaydigan dorivor o’simliklar va mahsulotlar

   Tarkibida  saponinlar  bo’lgan  dorivor  o’simlik  va maxsulotlar 

 

 

QIZILMIYA ILDIZI – RADICES GLYCYRRHIZAE 

(RADICES LIQUIRITIAE). 

O’simlikning  nomi.  Tuksiz  (oddiy)  qizilmiya  (chuchukmiya,  shirinmiya)  –        Glycyrrhiza    gla-

bra L.; 

Oilasi. Dukkakdoshlar  – Fabaceae. 

Qizilmiya  ko’p  yillik,  bo’yi  50-100,  ba’zan  150  sm    ga  yetadigan,  yer  ostki  qismi  kuchli  taraqqiy 

etgan  o’t  o’simlik.  Ildizpoyasi  ko’p  boshli,  yo’g’on,  bo’lib  hamma  tomonidan  yer  ostida  gorizontal 

joylashgan,  uchi  kurtak  bilan  tamomlanuvchi  novdalar  va  pastga  qarab  bitta  asosiy  vertical  o’q  ildiz 

o’sib  chiqadi.  Asosiy  o’q  ildizning  uzunligi  4-5  m  bo’ladi.  Poyasi  bir  nechta,  tik  o’suvchi,  shoxlanma-

gan  yoki  kam  shoxlangan,  tukli  bo’lib,  mayda  nuqtasimon  bezlar  yoki  mayda  tikanlar  bilan  qoplangan. 

Bargi  toq  patli  murakkab,  3-7  juft  bargchalardan  tashkil  topgan.  Bargchasi  ellipssimon,  cho’ziq-

---

 

tuxumsimon  yoki  lancetsimon,  tekis  qirrali,  yopishqoq  bezlar  bilan  qoplangan,  Qo’shimcha  barglari 

mayda,  lancetsimon  bo’lib,  tezda  to’kilib  ketadi.  Gullari  qiyshiq,  barg  qo’ltig’idan  chiqqan  shingilga 

to’plangan.  Gulkosachasi  naychasimon,  5  ta  lancetsimon  o’tkir  tishli,  gultojisi  oqish  binafsha  rangli 

bo’lib,  kapalakguldoshlarga  xos  tuzilgan.  Otaligi  10  ta,  9  tasi  bir-biriga  birlashgan,  o’ninchisi 

birlashmagan.  Onalik  tuguni  yuqoriga  joylashgan.  Mevasi  –  pishganda  ochilmaydigan  yoki  poyasi 

qurigandan  so’ng  ochiladigan  dukkak. 

Iyun-avgust  oylarida  gullaudi,  mevasi  avgust  – setyabrda  etiladi.