Mavzu: Zamonaviy axborot uzatish va saqlash vositalari. Reja

Tarmok abonentlari - tarmokda axborotlarni yuzaga keltiruvchi yoki iste’mol kiluvchi obyektlar.
Aloxida EXMlar, EXM majmualari, terminallar, sanoat ishlari, rakamli dastur orkali boshkariladigan dastgoxlar va xokazo abonent bulishi mumkin. Xar kanday abonent tarmogi stansiyaga ulangan.
Stansiya - axborot uzatish va kabul kilish bilan boglik vazifalarni bajaruvchi apparatura. Abonent va stansiya majmuini abonent tizimi deb atash kabul kilingan. Abonentlarning uzaro alokasini tashkil etish uchun uzatuvchi moddiy vosita kerak.
Uzatuvchi moddiy muxit bu aloka tarmogi yoki elektr signallari tarkatiladigan kenglik va ma’lumotlarni uzatish apparaturasi.
Bunday yondashuv xar kanday kompyuter tarmogini abonentlar tizimi va kommunikatsiya tarmogining majmui sifatida kurib chikishga imkon beradi.
Xisoblash tarmogining tasnifi
Abonent tizimining xududiy joylashuviga kura xisoblash tarmogini uchta asosiy sinfga bulish mumkin:

• 
  global tarmoklar (WAN - Wide Area Network);
  
• 
  mintakaviy tarmoklar (MAN - Memrorolitan Area Network);  lokal tarmoklar (WAN - Local Area Network).
  

Global xisoblash tarmogi turli mamlakatlarda, turli kit’alarda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Abonentlar urtasidagi uzaro aloka telefon tarmogi, radio-aloka va yuldosh orkali aloka tizimi bazasida amalga oshiriladi. Global xisoblash tarmogi barcha insoniyatning axborot resurslarini birlashtirish va ushbu resursga kirishni tashkil etish muammosini xal etadi.
Regional (mintakaviy) tarmoklar bir-biridan ma’lum bir masofada joylashgan abonentlarni boglaydi. U aloxida mamlakatning katta shaxridagi, iktisodiy mintakadagi abonentlarni uz ichiga oladi. Mintakaviy xisoblash tarmogining abonentlari orasidagi masofa unlab, yuzlab km ni tashkil kiladi.
Lokal xisoblash tarmogi uncha katta bulmagan xududda joylashgan abonentlarni birlashtiradi. Xozirda lokal xisoblash tarmogi tarkalgan xududda anik chegara yuk. Odatda bunday tarmok anik bir joyga boglangan. Lokal xisoblash tarmogiga mansub sinfga aloxida korxonalar, firmalar, banklar, ofislar tarmogi kiradi. Bunday tarmok 2-2,5 km xududni kamrab oladi.
Global, mintakaviy (regional), lokal xisoblash tarmoklari kup tarmokli iyerarxiyani tashkil etadi. Ular ulkan axborot tuplamini kayta ishlovchi kuchli iktisodiy vositani yaratib, cheksiz axborot resursiga kirish imkonini beradi. Lokal xisoblash tarmogi mintakaviy tarmok tarkibiga komponent sifatida kirishi mumkin. Mintakaviy tarmok global tarmokka kirishi va nixoyat, global tarmok murakkab tuzilmani tashkil etishi mumkin.
Xulosa.
INTERNET kompyuter tarmogi mashxur global tarmok xisoblanadi. Uning tarkibiga kupgina erkin birlashgan tarmoklar kiradi. INTERNETga kiruvchi xar bir tarmok ichida anik aloka tuzilmasi va ma’lum boshkaruv tarkibi mavjud. INTERNET ichida ma’lum bir foydalanuvchi uchun turli tarmoklar urtasidagi birlashish tuzilmasi va usullari xech kanaka axamiyatga ega emas.
Xozirgi kunda xar kanday boshkaruv tizimining ajralmas unsuri bulib kolgan shaxsiy kompyuterlar lokal xisoblash tarmogi yaratish borasida shov-shuvga sabab bulmokda. Bu xam uz navbatida zamonaviy axborot texnologiyasini ishlab chikish zaruriyatini keltirib chikardi.
Shaxsiy kompyuterlar fan va texnika, ishlab chikarishning turli tarmoklarida kullash amaliyoti shuni kursatdiki, xisoblash texnikasini tatbik kilishda aloxida SHK emas, balki lokal xisoblash tarmoklari kuprok samara beradi.