Mavzu№1. Ko‘rish analizatori va uning yordamchi a’zolari klinik anatomiyasi va fiziologiyasi

Blefaritlar 

Blefarit  –  qovoq,  qirg‘oqlarining  yallig‘lanishi  bo‘lib,  ko‘p  uchraydigan  va  uzoq  davom 

etadigan ko‘z kasalliklaridandir. Kasallikning oddiy, qipiqsimon va yarali turladi bor. 

Oddiy  blefaritda  qovoq  kirroklarining  qizarishi  ko‘zatiladi.  Bemorlar  kichish,  ko‘zlarining 

tiqilishi  tez-tez  yumilib-ochilishi,  ko‘z  tirqishi  chetlarida  ko‘piksimon  ajralma  bo‘lishi  ko‘zlarining 

o‘qish-yozish va ayniqsa kechqurunlari sun’iy yorug‘likda tez charchashiga shikoyat qiladilar. 

Qipiqsimon blefarit yoki qovoq seboreyasida qovok qirg‘oqlari doimo qizil bo‘lib dag‘allashadi. 

Teri  kiprik  ildizlari  atrofida  mayda  oq-kul  rang  qipiqlar  bilan  qoplangan  bo‘lib,  ular  boshdagi 

qazg‘oqlarni  eslatadi.  Agar  ularni  olib  tashlansa  tagidagi  teri  o‘ta  qizarganligi  va  yupkalashganligini 

ko‘rish  mumkin.  Bemorlar  qovoqlarining  kuchli,  qiynoqli  qichishiga,  yorug‘lik  va  changga  uta 

sezgirligiga shikoyat qiladilar. Qechqurunlari yozish, o‘qish mumkin bo‘lmay qoladi.  

Yarali  blefarit  uzoq  va  og‘ir  kechadigan  qovoq  yallig‘lanish  kasalliklaridan  biridir.  Asosan 

bolalar  va  o‘smirlarda  uchraydi.  Bemorning  shikoyatlari  va  mahalliy  o‘zgarishlar  qovoq  seboreyasidek, 

ammo  o‘ta  kuchli  va  rivojlangandir.  Xarakterli  xususiyatlaridan  qovoq  qirg‘oqlari  va  kiprik  ildizlarida 

sariq  yiringli,  kipriklarni  birlashtirib  yopishtiruvchi        po‘stloqchalarning  borligidadir  Bu  po‘stloqchalar 

qovoq yog‘ bezchalarining qurib qolgan yiringli sekretidir. Ularni  olib tashlash qiyin va og‘riqlidir. Ular 

bilan  kipriklar  ham  chiqib  keladilar  va  urnida  qonab  turuvchi  yaralar  hosil  bo‘ladi.  Agar  yiringli 

yallig‘lanish  bo‘lsa  kipriklar  olib  tashlanishi  bilan  ular  o‘rnida  yiring  paydo  bo‘ladi.  Bu  joylarning 

keyinchalik  bitishi  natijasida  chandiklar  hosil  bo‘lib,  kipriklarni  noto‘g‘ri  o‘sishiga  olib  keladi.  Ba’zida 

kipriklarning  to‘kilib      ketishi,  boshqa  o‘smasligi,  qovoq  kirroklarining  deformatsiyasi      gipertrofiyasi   

---

yo‘g‘onlashishi   va   ichkariga qayrilishiga olib keladi. Blefaritlar odatda surunkali qon’yunktivitlar bilan 

birgalikda  uchraydi.  Qovoqdagi  dag‘al  o‘zg‘arishlar  shox  parda  tomonidan  asoratlarra  olib  kelishi 

mumkin 

Etiologiya va patogenezi. 

Blefaritni kelib chiqish sabablari ko‘p va turlidir. Umumiy sabablardan vitaminlar etishmasligi, 

anemiya,    oshqozon-ichak  kasalliklari,  gijja,  endokrin  va  modda  almashinuvining  bo‘zilishi,  allergik 

kasalliklar  aloxida  ahamiyatga  egadilar.  Ko‘pgina  hollarda  tonzillit,  burun  polipi,  adenoidlar,  refraksiya 

anomaliyasi  ham  sababchi  bo‘ladilar,  Balog‘atga  etish  vaqtida  neyroendokrin  o‘zgarishlar  tog‘ay  va  yor 

bezlarining  funksiyasining  buzilishiga  olib  keladi.  Bu  disfunksiya  bir  tarafdan  gipersekretsiya,  ikkinchi 

tarafdan  sekretni  kerakli  miqdorda  chiqib  ketishini  ta’minlay  olmasligidir.  Qon’yunktival  bo‘shliqdagi 

mikroflora  qovoq  yog‘  bezchalari,  kiprik  ildizi  qochalariga  va  tog‘ay  bezlariga  kirib  autoimmun 

sensibilizatsiya oqibatida ularning yallig‘lanishiga olib keladi. 

Davolash:  Blefaritlarni  davolash  umumiy  va  mahalliy  tadbirlardan  iboratdir.  Avvalo  kasallikni 

kelib  chiqish  sabablari  aniqlab  ularni  yo‘qotish.  Organizmni    sog‘lomlashirish  va  chiniqtirish.  Mahalliy 

davo:  oddiy  va  chiranoksimon  blefaritlarda  tog‘ay

 

va  yog‘  bezlarining  funksiyasini  yaxshilash  uchun 

qovoqlarni  shisha  tayoqchalar  yordamida  massaj  qilish,  antibakterial  surtma  dorilar  va tomchilar  berish. 

Qovoq  qirg‘oqlarini  1%  li  brilliant  yashilning  spirtli  eritmasi  bilan  surtib  chiqish  kerak.  Yarali 

blefaritlarda esa qovoqlarni oldin yiringli po‘stloqlardan tozalash va 1% brilliant yashil bilan surtib turish 

kerak.