Mavzu№1. Ko‘rish analizatori va uning yordamchi a’zolari klinik anatomiyasi va fiziologiyasi

Siliar  tana  kamera  suyukligi  ishlab  chikarilishi  bilan  shugullanadi,  shuningdek  siliar  tanada 

kamera suyukligini ko`z olmasidan okib chikishini ta’minlaydigan apparat joylashgan. 

Oldingi  kamera.  Oldingi  kameraning  tashki  devori  shox  parda  gumbazi,  orka  devori  rangdor 

parda,  korachik  soxasi  –  markaziy  kismi  gavxarning  oldingi  kapsulasi,  chekkasi  esa  oldingi  kamera 

periferiyasi,  burchagi  uning  asosidagi  siliar  tananing  kichik  soxalaridan  iboratdir  (14, 30  rasm).  Kamera 

suyukligining tarkibi tukimalar metobolizmi xarakteriga boglik va u nerv sistemaning boshkaruvchi ta’siri 

ostida buladi. S.S. Golovin (1923) oldingi kamerani «dumalok asosga ega bulgan sharsimon bushlikning 

kesimi va uning gumbazini yopib turuvchi sferiklik» deb xarakterlaydi.      

Shox  pardaning  sferikligi  tufayli  oldingi  kamera  chuko`rligi  (shox  parda  orka  yuzasidan 

---

gavxarning  oldingi  polyusiga  bulgan  masofa)  bir  xil  emas:  markazda  u  2,6-3  mm  ga  etadi,  periferiyada 

kamera chuko`rligi ancha kichik. Patologik xolatlarda oldingi kamera chuko`rligi xam, uning  notekisligi 

xam katta diagnostik axamiyatga egadir. Oldingi kamera xajmi 0,2-0,4sm, ya’ni Provats shpritsining 2-4 

kismini  tashkil  kiladi  (S.  S.  Golovin,  1923).  Aksenfeld  buyicha  (Axenfeld,  1958)  oldingi  kamera  xajmi 

0,02  dan  0,3  sm3  gacha  uzgarishi  mumkin.  Kamera  uzida  eritma  tuzlarini  (0,7-0,9  %)  va  oksil 

koldiklarini  (0,02  %)  saklagan  rangsiz  tinik  suyuklik  –  kamera  suyukligidan  iborat.  Oldingi  kamera 

devorlari endoteliy bilan koplangan.  

Orka  kamera.  Orka  kamera  irido-gavxar  diafragmasi  (lens  iris  diaphragma)  deb  nomlangan 

soxada  joylashagan  bulib,  uning  uzluksizligi  fakat  rangdor  parda  korachik  chekkalari  va  gavxarning 

oldingi  yuzasi  orasidagi  yupka  kapillyar  yorik  orkali  buziladi.  Normada  bu  yorik  oldingi  va  orka 

kameraning  «aloka»  kiladigan  soxasi  xisoblanadi.  Patologik  jarayonlarda  (masalan,  ko`zning  orka 

kismidagi  usib  boruvchi  usmada,  glaukomada)  irido-gavxar  diafragmasi  butunligicha  oldinga  siljishi 

mumkin.  Korachik blokadasi  deb  nomlangan  gavxarning rangdor parda orka yuzasiga yopishishi  ikkala 

kameraning ajralishiga va KIB ning oishishiga olib  keladi. Zalsman topografik xususiyatlar asosida orka 

kamerani bir necha kismlarga buladi:  

1)  Prezonulyar  bushlik  –  rangdor  parda,  gavxarning  oldingi  yuzasi  va  oldingi  zonulyar  tolalar 

orasidagi bushlik; 

2)  Gavxararo  bushlik  –  siliar  usiklar  chukkisi  va  gavxar  ekvatori  orasidagi  xalkasimon  bushlik; 

orkadan  u  shishasimon  tananing  membrana  hyaloidea  siga,  oldindan  gavxarning  oldingi 

kapsulasiga boruvchi oldingi zonulyar tolalar bilan birikadi. 

3)  Siliar  botiklik  –  uzida  siliar  tana  usiklari  orasidagi  ichki  tomondan  shishasimon  tananing 

chegaralangan qavati bilan koplangan kanallardan iborat; ular orkali zonulyar tolalar utadi. 

4)  Orbikulyar  soxa  –  tashkaridan  siliar  tana  sillik  kismi  (orbiculua  ciliaris)  va  ichki  tomondan 

shishasimon tananing chegaralangan qavati orasidagi nozik  yorik ko`rinishidagi periferik soxa 

 Orka kamera oldingi kamera singari kamera suyukligidan tashkil topgan.