Mavzuning maqsadi

Fermentlarning  klassifikatsiyasi.  Hozir  1000  dan  ortiq  fermentlar  mavjud. 

Hamma fermentlar oltita sinfga bo‘lingan. Bular: 

1. Oksidoreduktizalar; 2. Transferaza; 3. Gidrolaza; 4. Liaza; 5. Izomeraza; 6. 

Ligaza yoki sintetaza sinflari. 

Oksidoreduktazalar  —  oksidlab  tiklash  fermentlari.  Bu  gruppaga  kiruvchi 

fermentlar  hujayraning  nafas  olish  jarayonida  vodorod  va  kislorod  tashishii 

aktivlashtiradi. Ular 180 dan ziyodroq fermentlarni tashkil etadi. 

Transferaza tashuvchi fermentlardir. Bu fermentlar 170 dan ziyodroq. 

Gidrolaza — gidroliz reaksiyani tezlatadi. Bu ferment murakkab moddalarni 

oddiy  moddalarga parchalab, suv molekulani qo‘shadi. Bularga 180 dan ziyodroq 

fermentlar kiradi. 

Liazalar  murakkab  organik  birikmalarnn  chuqurroq  parchalaydi.  Bu 

fermentlar siifi 90 dan ziyodroq. Bularga karboksi-laza va aldegid-liaza (aldolaza) 

fermentlari kiradi. 

Izomerazalar  —  molekulada  vodorodni  harakatlantirib,  ko‘chishga  yordam 

beradi. Ularning moddalar almashinishida ahamiyati katta. 

Ligaza  yoki  sintetaza  —  pirofosfor  bog‘lanishining  buzilishi  hisobiga  oddiy 

birikmalar  murakkab  birikmalarning  sintezlashini  tezlashtiradi.  Bu  sinfdagi 

fermentlar 40 dan ziyodroq. 

Vodorod  bakteriyalari  sifatli  oqsyl  siptezlash  xususiyatiga  ega  bo‘lganligi 

uchup kosmik  kemalardagi  muxit  uchun muhim  ahamiyatga  ega.  Fotoreduksiyani 

oltnngugurtni  oksidlovchi  yashil  va  qirmizi  rang  bakteriyalar  amalga  oshiradi. 

Bular N23 ii o‘zlashtirib, uni yorug‘lik epergiyasi hisobiga oksidlaydi. 

Haqiqiy  fotosiptez  protsessini,  ya’ni  N

2

O  va  SO

2

  dan  organik  modda  hosil 

qilish  va  yorug‘lik  energiyasidan  foydalanib  oz  miqdorda  kislorod  ajratish 

prossssini  tuban  o‘simliklardan  yashil  suvo‘tlar  va  sodda  hayvonlardan  yashil 

evglena amalga oshiradi. 

Ba’zi  bakteriyalar  organizmdan  tashqarida  uchramaydi.  Masalan,  difteriya 

tayoqchasi,  zaxm  kasalliginiig  spiroxetasi  va  boshqalar  keyingilari  parazit  va 

saprofit  holda  yashay  oladi.  Masalan,  kuydirgi  yarasini  vujudga  keltiruvchi  Vas. 

ap1gas15  sun’iy  oziq  muhitida  saprofmt  kabi  yaxshi  o‘sadi.  Ba’zi  vakillari 

masalan,  sellyulozani  parchalovchilar  qaerda  sellyuloza  bo‘lsa,  o‘sha  yerda 

uchraydi.  Bakteriyalarni  o‘stirish  uchup  maxsus  oziq  muhiti  kerak.  Saprofit 

---

mikroorganizmlar  uchun  go‘shtpeptonjelatinli  va  go‘shtpeptonagarli  substratdan 

foydalaniladi. 

Mikroorgannzmlarning uglerod bilan oziqlanishi. Uglerod manbalariga ko‘ra, 

mikroorganizmlar 

avtotrof, 

ya’ni 

uglerodni 

anorganik 

moddalardan 

o‘zlashtiruvchilarga 

va 

gsterotrof, 

ya’ni 

uglerodni 

organik 

holda 

o‘zlashtiruvchilarga  bo‘linadi.  Turli  shakarlar,  spirtlar,  organik.kislotalar, 

uglsvodorodlar bular uchun asosiy oziq manbai bo‘ladi. Eng yaxshi oziq tarkibida 

oksidlangan  SN

2

ONSNONSON  gruppalari  bo‘lgan  uglerod  manbalaridir,  shuning 

uchun  bunday  gruppalarga  ega  bo‘lgai  glissrin,  mannit,  shayarlar  va  bir  qator 

organik kislotalar eng yaxshi oziq manbai xisoblanadi. Chumoli kislota (NSOON) 

va  shovul  kislota  (SOONSOON)  faqat  ba’zi  mikroorganizmlar  tomonidan 

o‘zlashtiriladi, xolos. Ayrim baytsriyalar, masalan, AzregdShiz Iauiz parafin yoki 

yog‘ kislotalarni o‘zlashtira oladi.